Θεωρήσεις γύρω από τις κοινωνικές αξίες των βασικών κοινωνιολογικών σχολών

Κοινωνιολογία Γ Λυκείου - Θεωρήσεις γύρω από τις κοινωνικές αξίες από τις βασικές κοινωνιολογικές σχολές from dimlazlaz

Θεωρήσεις γύρω από τις κοινωνικές αξίες από τις βασικές κοινωνιολογικές σχολές

Ερωτήσεις κλειστού τύπου - Κεφάλαιο 6

tiny.cc/erotiseis6

Ερωτήσεις Κλειστού Τύπου - Κεφάλαιο 6

Κοινωνιολογία Γ Λυκείου - Κεφάλαιο 6. Οι νέες μορφές απασχόλησης

Κοινωνιολογία Γ Λυκείου - Κεφάλαιο 6 from dimlazlaz

Κοινωνιολογία Γ Λυκείου - Κεφάλαιο 6 

 

Πώς μελετά ο Ε. Γκόφμαν τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ανθρώπων και τι ισχυρίζεται για τους κοινωνικούς ρόλους; Ποια είναι η κριτική που έχει διατυπωθεί απέναντι στις θεωρίες των ρόλων;

Erving Goffman (1922–1982)

Α. Πώς μελετά ο Ε. Γκόφμαν τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ανθρώπων και τι ισχυρίζεται για τους κοινωνικούς ρόλους; 

Β. Ποια είναι η κριτική που έχει διατυπωθεί απέναντι στις θεωρίες των ρόλων;


Απάντηση

Α. Ο Ε. Γκόφμαν μελέτησε την αλληλεπίδραση στις καθημερινές και πολλές φορές φευγαλέες συναντήσεις των ανθρώπων. Διέκρινε την κοινωνική ζωή σε στιγμές που λαμβάνουν χώρα στο προσκήνιο και σε στιγμές που λαμβάνουν χώρα στο παρασκήνιο. Στο προσκήνιο γίνονται όλες εκείνες οι συναντήσεις κατά τις οποίες τα άτομα υποδύονται τυπικούς ρόλους. Είναι στιγμές που θεωρούνται «παραστάσεις επί σκηνής» και που συχνά απαιτούν τη συνεργασία με άλλα άτομα. Για παράδειγμα, δύο πολιτικοί από το ίδιο κόμμα μπορεί να δείξουν μπροστά στην κάμερα της τηλεόρασης αγαπημένοι και φίλοι, παρά το γεγονός ότι αντιπαθούν ο ένας τον άλλο. Ένα αντρόγυνο μπροστά στα παιδιά του δείχνει ότι είναι αγαπημένο όταν κοιμούνται όμως τα παιδιά, ξεσπά άγριος καβγάς. 

Από την άλλη πλευρά, όταν οι άνθρωποι βρίσκονται στα «παρασκήνια», χαλαρώνουν και εκδηλώνουν ελεύθερα τα συναισθήματά τους, αλλά και τρόπους συμπεριφοράς που κρατούν σε έλεγχο όταν βρίσκονται «πάνω στη σκηνή». Σε αυτές τις στιγμές της χαλάρωσης επιτρέπονται πράγματα που δεν επιτρέπονται «επί σκηνής» όπως, για παράδειγμα, οι απροκάλυπτες σε- ξουαλικές κουβέντες, το ατημέλητο ντύσιμο, η χρήση κάποιας διαλέκτου, πειράγματα και τολμηρές χειρονομίες, αγενείς προς τους άλλους ενέργειες που αποφεύγονται μπροστά στο κοινό. (σ. 23 σχολικού βιβλίου) 

Σύμφωνα με τον κοινωνιολόγο Γκόφμαν, οι διάφοροι κοινωνικοί ρόλοι, όπως και οι προσδοκίες που έχουν οι άλλοι από τη συμπεριφορά μας σε συγκεκριμένες συνθήκες, μοιάζουν με σενάρια τα οποία καλούμαστε να ερμηνεύσουμε (γι’αυτό και πολλοί κοινωνιολόγοι, όταν μιλούν για κοινωνικούς ρόλους, χρησιμοποιούν ταυτόσημες έννοιες με αυτές της υποκριτικής και της ηθοποιίας). Υποδυόμαστε επομένως αυτούς τους ρόλους και διεκπεραιώνουμε την ερμηνεία τους σύμφωνα με την κοινωνική εκπαίδευση που έχουμε λάβει, αλλά και σύμφωνα με τις απαιτήσεις του κοινωνικού περιβάλλοντος μέσα στο οποίο διαδραματίζονται οι κοινωνικές σχέσεις. (σ. 68 σχολικού βιβλίου)

Β. Η κριτική που ασκείται συνήθως στις θεωρίες των ρόλων αναφέρεται στο ότι δε λαμβάνονται υπόψη τα προσωπικά χαρακτηριστικά κάθε ατόμου, οι σχέσεις εξουσίας που συνδέουν το σύστημα των ρόλων, η συμβολή των κοινωνικών κινημάτων στη μεταβολή των κοινωνιών. Θα μπορούσαμε, για παράδειγμα, να πούμε ότι εξαιτίας των κοινωνικών κινημάτων που αναπτύχθηκαν στην Ευρώπη και τις Η.Π.Α. κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα το περιεχόμενο των ρόλων του άνδρα και της γυναίκας άλλαξε ριζικά. (σ. 68 σχολικού βιβλίου)

Ο Καταμερισμός της Εργασίας

Κοινωνιολογία Γ Λυκείου - Κεφάλαιο 1 (Σχολή Συμβολικής Αλληλεπίδρασης)

Κοινωνιολογία Γ Λυκείου - Σχολή Συμβολικής Αλληλεπίδρασης from dimlazlaz

Κοινωνιολογία Γ Λυκείου - Κεφάλαιο 1 (Σχολή Συμβολικής Αλληλεπίδρασης)

Για τα στάδια της κοινωνικής ανάπτυξης του παιδιού σύμφωνα με τη θεωρία του George Herbert Mead

George Herbert Mead (1863-1931)

Η γενική θεωρία των σταδίων της κοινωνικοποίησης που διατύπωσε ο Τζωρτζ Χέρμπερτ Μιντ έχει εξέχουσα σημασία διότι για να αποκτήσει ο άνθρωπος έναν εαυτό δεν είναι αρκετό να μάθει απλά τη χρήση της γλώσσας.

Στο στάδιο του ατομικού παιχνιδιού το παιδί μαθαίνει να υποδύεται τους ρόλους συγκεκριμένων σημαντικών ατόμων, όπως του πατέρα, της μητέρας, της αδελφής ή του αδελφού. Αυτό το σπουδαίο στάδιο στον κύκλο ζωής δίνει στα παιδιά μια αποσπασματική αίσθηση της κοινωνικής πραγματικότητας. Καθώς τα παιδιά υποδύονται διαφορετικούς ρόλους, αναπτύσσουν μια εξαιρετικά αποσπασματική αίσθηση του εαυτού τους. Μπορούν να δουν τον εαυτό τους με διαφορετικούς τρόπους, όπως θα τους έβλεπαν μια σειρά διαφορετικών ατόμων. Ωστόσο δε διαθέτουν μια συνεκτική ή ολοκληρωμένη αίσθηση του εαυτού τους.
 

Για να αποκτήσει μια πιο συνεκτική αίσθηση του εαυτού του, το παιδί πρέπει να προχωρήσει στο στάδιο του ομαδικού παιχνιδιού, στο οποίο αναπτύσσει την ικανότητα μιας πιο γενικευμένης θεώρησης της κατάστασης και του εαυτού. Όπως αναφέρει ο Μιντ το παιδί μαθαίνει να υποδύεται το ρόλο του «γενικευμένου άλλου».

Για να εξηγήσει αυτήν την ιδέα ο Μιντ χρησιμοποίησε το παράδειγμα ενός αγώνα μπέιζμπολ. Στο στάδιο του ατομικού παιχνιδιού, το παιδί ήταν σε θέση να υποδυθεί, εναλλάξ το ρόλο του διευθυντή της ομάδας, του οπαδού, του παίκτη κ.ο.κ. Ωστόσο, αυτές οι διαφορετικές εικόνες δε δίνουν στο παιδί μια συνεκτική αίσθηση του παιχνιδιού του μπέιζμπολ. 

Στο στάδιο του ομαδικού παιχνιδιού το παιδί αρχίζει να αποκτά μια τέτοια καθολική προοπτική, όχι μόνο σε ό,τι αφορά το μπέιζμπολ, αλλά και γενικότερα τον κοινωνικό κόσμο. Η προοπτική αυτή οδηγεί σε μια συνεκτική αίσθηση του εαυτού. Ο Μιντ έδινε και πάλι προτεραιότητα στα κοινωνικά αίτια. Για να εμφανισθεί ο εαυτός πρέπει να υπάρχει ήδη μια ομάδα.

(George Ritzer, «Θεωρία των συμβολικών διαντιδράσεων» στο Συλλογικό τόμο, Σύγχρονη Κοινωνιολογική Θεωρία τομ. 1, ΠΕΚ, 1998) 

ΟΙ Ιδεολογικοί Μηχανισμοί του Κράτους σύμφωνα με τον Λουί Αλτουσέρ

Τι είναι αυτοί οι Ιδεολογικοί Μηχανισμοί του Κράτους (ΙΜΚ); Δε συγχέονται με τον (καταπιεστικό) μηχανισμό του κράτους. […] Με τον όρο ΙΜΚ εννοούμε ορισμένες πραγματικότητες που εμφανίζονται στο μέσο παρατηρητή με τη μορφή διακριτών και ειδικευμένων θεσμών. […] (Η σειρά με την οποία αναφέρονται δεν έχει ιδιαίτερη σημασία):

-Το θρησκευτικό ΙΜΚ (το σύστημα των διαφόρων εκκλησιών).

-Το σχολικό ΙΜΚ (το σύστημα των διαφόρων σχολείων, δημόσιων και ιδιωτικών). 

-Τον οικογενειακό ΙΜΚ. 

-Το νομικό ΙΜΚ.

-Τον πολιτικό ΙΜΚ (το πολιτικό σύστημα, που τμήμα του είναι τα διάφορα πολιτικά κόμματα).

-Το συνδικαλιστικό ΙΜΚ.

-Τον ΙΜΚ των ΜΜΕ (τύπος, ραδιοτηλεόραση κτλ.).

-Τον πολιτιστικό ΙΜΚ (γράμματα, τέχνες, σπορ κτλ.).

Louis Althusser, «Ιδεολογία και Ιδεολογικοί Μηχανισμοί», στο Θέσεις, Θεμέλιο, Αθήνα, 1999

Ο Charles Wright Mills για τις πολιτικές, οικονομικές και στρατιωτικές ελίτ

Για να καταλάβει κανείς το σχήμα και τη σημασία της αριστοκρατίας της εξουσίας σήμερα είναι απαραίτητο να δει αυτά τα οργανικά, δομικά στοιχεία της στο σημείο σύμπτωσής τους: υπάρχει ένας στρατιωτικός καπιταλισμός ιδιωτικών εταιριών μέσα σε ένα εξασθενημένο, τυπικά δημοκρατικό σύστημα, που περιέχει έναν οργανισμό ενόπλων δυνάμεων με χαρακτήρα ολότελα πολιτικό πια στις προοπτικές και τη συμπεριφορά του. Άρα στην κορυφή αυτής της δομής, η αριστοκρατία της εξουσίας διαμορφώθηκε από τη σύμπτωση συμφερόντων ανάμεσα σε εκείνους που διευθύνουν τα κύρια μέσα παραγωγής και σε εκείνους που διευθύνουν τα νέα και ισχυρότερα μέσα βίας, από την κατάπτωση του επαγγελματία πολιτικού και την απροκάλυπτη άνοδο των εταιριακών φυλάρχων και των επαγγελματιών πολέμαρχων στις ηγετικές πολιτικές θέσεις και από την έλλειψη κάθε γνήσιας δημοσιοϋπαλληλικής υπηρεσίας με ειδικές ικανότητες, ακέραιης και ανεξάρτητης από τα πλέγματα των συμφερόντων. 

Η καθιερωμένη αριστοκρατία της εξουσίας αποτελείται από επίλεκτους της πολιτικής, της οικονομίας και των ενόπλων δυνάμεων, ανάμεσά τους όμως αναπτύσσεται συχνά κάποια ένταση. Ενώνονται μόνο σε μερικά κοινά σημεία και μόνο σε περιπτώσεις «κρίσεων». Κατά τη μακρά περίοδο ειρήνης του 19^ου αιώνα, στα ανώτερα κρατικά συμβούλια και στο πολιτικό διευθυντήριο δεν έπαιρναν μέρος ούτε άνθρωποι των ενόπλων δυνάμεων ούτε εκπρόσωποι της οικονομίας –μπορεί να έκαναν εισβολές στον κρατικό μηχανισμό, αλλά δεν ανήκαν στο διευθυντήριό του. Στη δεκαετία του ’30, την υπεροχή είχε ο πολιτικός. Τώρα οι αξιωματικοί και οι άνθρωποι των εταιριών κρατάνε τα ανώτερα πόστα.

(C. W. Mills, Η Αριστοκρατία της εξουσίας στις ΗΠΑ, Αρσενίδης, Αθήνα, 1996)