Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Charles W. Mills. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Charles W. Mills. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Σάββατο 7 Δεκεμβρίου 2019

Ο Charles Wright Mills για τις πολιτικές, οικονομικές και στρατιωτικές ελίτ


Για να καταλάβει κανείς το σχήμα και τη σημασία της αριστοκρατίας της εξουσίας σήμερα είναι απαραίτητο να δει αυτά τα οργανικά, δομικά στοιχεία της στο σημείο σύμπτωσής τους: υπάρχει ένας στρατιωτικός καπιταλισμός ιδιωτικών εταιριών μέσα σε ένα εξασθενημένο, τυπικά δημοκρατικό σύστημα, που περιέχει έναν οργανισμό ενόπλων δυνάμεων με χαρακτήρα ολότελα πολιτικό πια στις προοπτικές και τη συμπεριφορά του. Άρα στην κορυφή αυτής της δομής, η αριστοκρατία της εξουσίας διαμορφώθηκε από τη σύμπτωση συμφερόντων ανάμεσα σε εκείνους που διευθύνουν τα κύρια μέσα παραγωγής και σε εκείνους που διευθύνουν τα νέα και ισχυρότερα μέσα βίας, από την κατάπτωση του επαγγελματία πολιτικού και την απροκάλυπτη άνοδο των εταιριακών φυλάρχων και των επαγγελματιών πολέμαρχων στις ηγετικές πολιτικές θέσεις και από την έλλειψη κάθε γνήσιας δημοσιοϋπαλληλικής υπηρεσίας με ειδικές ικανότητες, ακέραιης και ανεξάρτητης από τα πλέγματα των συμφερόντων. 



Η καθιερωμένη αριστοκρατία της εξουσίας αποτελείται από επίλεκτους της πολιτικής, της οικονομίας και των ενόπλων δυνάμεων, ανάμεσά τους όμως αναπτύσσεται συχνά κάποια ένταση. Ενώνονται μόνο σε μερικά κοινά σημεία και μόνο σε περιπτώσεις «κρίσεων». Κατά τη μακρά περίοδο ειρήνης του 19ου αιώνα, στα ανώτερα κρατικά συμβούλια και στο πολιτικό διευθυντήριο δεν έπαιρναν μέρος ούτε άνθρωποι των ενόπλων δυνάμεων ούτε εκπρόσωποι της οικονομίας –μπορεί να έκαναν εισβολές στον κρατικό μηχανισμό, αλλά δεν ανήκαν στο διευθυντήριό του. Στη δεκαετία του ’30, την υπεροχή είχε ο πολιτικός. Τώρα οι αξιωματικοί και οι άνθρωποι των εταιριών κρατάνε τα ανώτερα πόστα.
(C. W. Mills, Η Αριστοκρατία της εξουσίας στις ΗΠΑ, Αρσενίδης, Αθήνα, 1996)

Κυριακή 20 Οκτωβρίου 2019

Κοινωνιολογική Φαντασία


«Οι άνθρωποι στις μέρες μας νιώθουν πως η ιδιωτική τους ζωή είναι μια σειρά από παγίδες. Αισθάνονται πως μέσα στα πλαίσια του καθημερινού τους κόσμου δεν μπορούν να λύσουν τα προβλήματά τους και η αίσθηση αυτή είναι κατά κανόνα σωστή. Αυτό που ο μέσος άνθρωπος συνειδητοποιεί άμεσα, κι αυτό που προσπαθεί να κάνει, δεν μπορεί να ξεφύγει από την τροχιά της ιδιωτικής του ζωής. Η όραση του και οι δυνάμεις του περιορίζονται στις σκηνές «πρώτου πλάνου»: δουλειά, οικογένεια, γειτονιά. Τον υπόλοιπο κόσμο τον ζει σαν ένας παθητικός θεατής. Κι όσο περισσότερο αντιλαμβάνεται, έστω και αόριστα, τις φιλοδοξίες και τις απειλές που υπερβαίνουν τον άμεσο κόσμο του τόσο πιο παγιδευμένος νοιώθει.
»Στη βάση αυτού του αισθήματος παγίδευσης βρίσκονται οι φαινομενικά υπερπροσωπικές αλλαγές που συντελούνται στην κοινωνία […] τα περιστατικά που συνθέτουν την σύγχρονη ιστορία είναι, επίσης, τα περιστατικά που στοιχειοθετούν την επιτυχία ή τη χρεοκοπία της ατομικής ζωής των ανθρώπων. Όταν μια κοινωνία περνά το στάδιο της εκβιομηχάνισης ο αγρότης γίνεται εργάτης, ο φεουδάρχης γίνεται επιχειρηματίας ή αφανίζεται. Όταν ανεβαίνουν ή πέφτουν οι κοινωνικές τάξεις, άλλοι άνθρωποι βρίσκουν δουλειά και άλλοι μένουν άνεργοι, όταν ο ρυθμός επενδύσεων εντείνεται ή φθίνει ένας άνθρωπος σηκώνει κεφάλι ή βρίσκεται στο δρόμο. Όταν ξεσπάει πόλεμος ένας ασφαλιστής γίνεται εκτοξευτής ρουκετών, ένας υπάλληλος χειριστής ραντάρ, μια σύζυγος μένει μόνη και ένα παιδί μεγαλώνει χωρίς πατέρα. Για να κατανοήσουμε τόσο την ιδιωτική ζωή ενός ανθρώπου όσο και την ιστορία μιας κοινωνίας, πρέπει να τα κατανοήσουμε και τα δύο μαζί.  


 
»Ωστόσο, σπάνια οι άνθρωποι βλέπουν το σύνδεσμο που υπάρχει ανάμεσα στα προσωπικά τους βάσανα, από την μια, και στις ιστορικές αναταραχές και τις θεσμικές αντιθέσεις από την άλλη. Δεν αποδίδουν συνήθως την προσωπική τους ευτυχία στις μεγάλες διακυμάνσεις της κοινωνίας στην οποία ζουν. […]
»Η ιστορία καλπάζει με ρυθμό που ξεπερνά την ικανότητα του ανθρώπου να προσανατολίζεται σύμφωνα με ορισμένες καθιερωμένες αξίες. Αλλά ποιες αξίες; Οι άνθρωποι αισθάνονται πως οι παλαιοί τρόποι σκέψης και αίσθησης έχουν καταρρεύσει και πως αυτό που τώρα μόλις πάει να γεννηθεί είναι ακόμη αόριστο και τόσο αμφίβολο ώστε να οδηγεί σε ένα είδος ηθικής αδράνειας. […]
»Ό,τι τους λείπει δεν είναι η πληροφορία: σ’ αυτόν τον Αιώνα των Γεγονότων η πληροφορία καταδυναστεύει την προσοχή τους και τσακίζει την ικανότητα τους να την αφομοιώνουν. Δεν είναι μόνο η λογική επιδεξιότητα που χρειάζονται, αν και ο αγώνας για να την αποκτήσουν εξαντλεί το περιορισμένο ηθικό δυναμικό τους.
»Αυτό που χρειάζονται είναι μια ιδιότητα του πνεύματος που θα τους βοηθήσει να μεταχειριστούν τις πληροφορίες και να αναπτύξουν τη λογική τους έτσι ώστε να σχηματίσουν μια ευκρινή εικόνα για αυτό που συμβαίνει στον κόσμο κι αυτό που μπορεί να συμβαίνει στον ίδιο τον εαυτό τους. […] Αυτή είναι η ιδιότητα του πνεύματος που μπορεί να ονομαστεί κοινωνιολογική φαντασία».
C. W. Mills, Η Κοινωνιολογική Φαντασία, μτφρ. Ν. Μακρονικόλα, Σ. Τσακνιάς, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1985.