Ανιχνεύοντας τη δομή των ρύπων των χωρών της Ε.Ε.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ευρωπαϊκής στατιστικής αρχής, το δεύτερο τρίμηνο του 2021 οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου αυξήθηκαν κατά 18% σε σύγκριση με το ίδιο τρίμηνο του προηγούμενου έτους, γεγονός που οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στην επίδραση του ανοίγματος της οικονομικής δραστηριότητας -μετά από την απότομη μείωση που είχε σημειωθεί το προηγούμενο διάστημα λόγω του πρώτου κύματος της πανδημίας COVID-19 (Βλ. τα αναλυτικά στοιχεία της Eurostat). Το παρακάτω γράφημα περιγράφει την ποσοστιαία κατανομή των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου ανά τομέα οικονομικής δραστηριότητας από το 2010 σε τριμηνιαία βάση συνολικά για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (27 κράτη-μέλη), με τη βιομηχανία και τις κατασκευές να καταλαμβάνουν την πρώτη θέση.

 

Προκειμένου να διερευνηθεί αναλυτικότερα η δομή των ρύπων των ευρωπαϊκών χωρών ανάλογα με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που παράγει κάθε επί μέρους κράτος-μέλος, εξετάστηκαν ορισμένες βασικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (δείκτες εκπομπών: διοξειδίου του άνθρακα, μεθανίου, διοξειδίου του αζώτου, αιωρούμενων μικροσωματιδίων), ενώ προστέθηκε συγκριτικά το μερίδιο της βιομηχανίας επί του ΑΕΠ, όπως και ο βαθμός αστικότητας (ποσοστό πληθυσμού που κατοικεί σε πόλεις) ανά ευρωπαϊκή χώρα. Δίνεται εδώ η λίστα με τις μεταβλητές που προστέθηκαν στο ενδεικτικό μοντέλο ανάλυσης κύριων συνιστωσών που δημιουργήθηκε. (Τα στοιχεία έχουν αντληθεί από τη βάση δεδομένων της Eurostat και την Παγκόσμια Τράπεζα, στοιχεία έτους 2017 των 28 κρατών-μελών, χωρίς να περιλαμβάνονται πρόσθετες πηγές ρύπανσης).

World bank & Eurostat database

CO2 emissions (kt)

Methane emissions (kt of CO2 equivalent)

Nitrous oxide emissions (thousand metric tons of CO2 equivalent)

PM10 particulates in air (kg per 100,000 inhabitants)

Share of industry on GDP (including construction) %

Urban population (% of total population)

Στη βάση συγκλίσεων και αποκλίσεων ως προς αυτούς τους δείκτες, μπορούν να εξαχθούν συγκεκριμένες ομαδοποιήσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών. Οι κύκλοι συσχετίσεων που σχηματίζονται -μέσα από την ανάλυση κύριων συνιστωσών και την ιεραρχική ανάλυση κατά συστάδες, ορισμένα μόνο αποτελέσματα των οποίων παρουσιάζονται εδώ- αναδεικνύουν τρεις συστάδες χωρών με διαφορετικά χαρακτηριστικά (Γράφημα 1):

Γράφημα 1

Η πρώτη συστάδα (μαύρο πλαίσιο) αποτελείται από χώρες όπως η Ιρλανδία, η Εσθονία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, η Μάλτα, η Ελλάδα κλπ. με κύρια χαρακτηριστικά τις υψηλές τιμές σε βαθμό αστικότητας, μεγάλο δηλαδή ποσοστό πληθυσμού που κατοικεί σε πόλεις (ως ποσοστό επί του συνολικού τους πληθυσμού, μεταβλητή: Urban population), χαμηλές τιμές, συγκριτικά πάντα με τις χώρες της τρίτης συστάδας (πράσινο πλαίσιο), για τις μεταβλητές αιωρούμενων μικροσωματιδίων (μεταβλητή: PM10 σωματίδια, σε χλγ. ανά 100.000 κατοίκους), χαμηλές εκπομπές μεθανίου (μεταβλητή: Methane emissions), διοξειδίου του αζώτου (μεταβλητή: Nitrous oxide Emissions), χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (μεταβλητή: CO2) και χαμηλές τιμές ως προς το μερίδιο της βιομηχανίας επί του ΑΕΠ συμπεριλαμβανομένων των κατασκευών (μεταβλητή: Share of industry on GDP).

Η δεύτερη συστάδα (κόκκινο πλαίσιο) περιλαμβάνει χώρες όπως η Τσεχία, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Σλοβακία,  η Σλοβενία, η Αυστρία κλπ. με βασικά χαρακτηριστικά τις υψηλές συγκεντρώσεις αιωρούμενων μικροσωματιδίων (μεταβλητή: PM10 σωματίδια, σε χλγ. ανά 100.000 κατοίκους), υψηλές τιμές όσον αφορά το μερίδιο της βιομηχανίας επί του ΑΕΠ συμπεριλαμβανομένων των κατασκευών (μεταβλητή: Share of industry on GDP) και χαμηλό ποσοστό πληθυσμού που κατοικεί σε πόλεις (ως ποσοστό επί του συνολικού πληθυσμού, μεταβλητή: Urban population).

Τέλος, ο τρίτος πόλος χωρών που σχηματίζεται (πράσινο πλαίσιο) αποτελείται από τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, την Πολωνία, την Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο με κεντρικό γνώρισμα τις υψηλές συγκεντρώσεις μεθανίου και διοξειδίου του αζώτου (μεταβλητές: Methane emissions & Nitrous oxide Emissions), καθώς και υψηλές τιμές εκπομπών διοξειδίων του άνθρακα (μεταβλητή: CO2 emissions). 

Η κατάταξη αυτή αποκαλείπτει, με αχνό τρόπο, μέρος της ευρωπαϊκής παραγωγικής δομής αντιπαραβάλλοντας στον έναν πόλο χώρες με βαριά (χημική και όχι μόνο) βιομηχανία, όπως η τρίτη συστάδα χωρών, δεσπόζουσα θέση στις εκπομπές των οποίων κατέχει η Γερμανία, με την πρώτη και δεύτερη συστάδα χωρών στον άλλο πόλο -όπου συνολικά η παραγωγική τους δομή χαρακτηρίζεται τόσο από λιγότερο βαριές βιομηχανίες, συγκριτικά πάντα με την πρώτη συστάδα, όσο και από την κυριαρχία των μεταφορών και του τριτογενούς τομέα παραγωγής [1]. 

Παράλληλα ωστόσο, η ανάλυση, μέσα από την αποτύπωση των επιλεγμένων αυτών δεικτών περιβαλλοντικής ρύπανσης, αναδεικνύει μια ιεραρχία σχέσεων αλληλεξάρτησης μεταξύ των διαφορετικών χωρών, όπου εμπορικά προϊόντα μεταφέρονται συνεχώς από τα κέντρα παραγωγής προς τις μεγάλες αγορές των σύγχρονων πόλεων, συγκροτώντας μια δυναμική εικόνα που φέρνει στην επιφάνεια τις παραγωγικές και οικονομικές σχέσεις μιας στενά συνδεδεμένης ευρωπαϊκής ηπείρου.

Δ. Λ.

Σημείωση:

[1] Προφανώς, το ενδεικτικό μοντέλο, που αναπτύχθηκε στα πλαίσια παρουσίασης του προηγούμενου μαθήματος, παραλείπει κρίσιμους παράγοντες και πολλές διαφορετικές πηγές ρύπανσης. 

Ερωτήσεις κλειστού τύπου - 11. Τα εθνικά δάνεια

 

Ερωτήσεις κλειστού τύπου - 11. Τα εθνικά δάνεια

Η αρχή του Παρέτο 80/20

Ο Βιλφρέντο Παρέτο (πλήρες όνομα στα ιταλικά: Vilfredo Federico Damaso Pareto Παρίσι, 15 Ιουλίου 1848 – Σελινί Ελβετίας, 19 Αυγούστου 1923) ήταν Ιταλός μηχανικός, οικονομολόγος και κοινωνιολόγος.

Ο Παρέτο επεξεργάστηκε τις οικονομικές του θεωρίες βάσει μαθηματικών θεωρημάτων, η προσπάθειά του ήταν να μεταφέρει στις οικονομικές επιστήμες την εμπειρική μέθοδο των φυσικών επιστημών. Αυτή του η προσπάθεια είχε ως αποτέλεσμα κάποιες οικονομικές έννοιες που εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται στην οικονομετρία:    

• Ο δείκτης Παρέτο είναι δείκτης μέτρησης της ανισότητας στην κατανομή του εισοδήματος. Ισχυρίστηκε ότι σε όλες τις χώρες και σε όλες τις εποχές, η κατανομή του εισοδήματος και του πλούτου είναι εξαιρετικά ασύμμετρη, με λίγους να κατέχουν το μεγαλύτερο μέρος του πλούτου. Υποστήριξε ότι σε όλες τις κοινωνίες ακολουθείται το εξής λογαριθμικό μοτίβο:  logN = logA + mlogx. Όπου N είναι ο αριθμός των ατόμων με πλούτο υψηλότερο από το x, και Α και m είναι σταθερές. 

 

(Παράδειγμα ενός πίνακα Παρέτο)     

• Ο πίνακας Παρέτο είναι ένας ειδικός τύπος ιστογράμματος, που χρησιμοποιείται για την προβολή αιτιών ενός προβλήματος με τη σειρά βαρύτητας από το μεγαλύτερο στο μικρότερο. Πρόκειται για ένα στατιστικό εργαλείο που καταδεικνύει γραφικά την αρχή του Παρέτο.    
  

• Ο νόμος ή αρχή του Παρέτο, που ονομάζεται και «κανόνας 80-20», σύμφωνα με τον οποίον το 80% των αποτελεσμάτων προέρχεται από το 20% των προσπαθειών μας, δηλαδή σε κάθε κατάσταση οι ζωτικοί παράγοντες είναι 20%, ενώ οι επουσιώδεις 80%. Για παράδειγμα το 80% των κερδών μια επιχείρησης προέρχεται από το 20% των πελατών της, το 80% των παραπόνων προέρχεται από το 20% των πελατών. Αν και έχει κατά καιρούς αμφισβητηθεί, η αρχή θεωρείται από τα πιο δυνατά εργαλεία στον τομέα της διαφήμισης και του μάρκετινγκ.    

• Η κατανομή Παρέτο είναι μια κατανομή πιθανότητας που χρησιμοποιείται, μεταξύ άλλων, ως μαθηματική πραγματοποίηση του νόμου του Παρέτο.    

• Το κατά Παρέτο κριτήριο (ή κατά Παρέτο βέλτιστο) είναι εκείνο κατά το οποίο, μία μεταβολή στην τιμή ή στην ποσότητα βελτιώνει τη θέση ενός χωρίς όμως παράλληλα να χειροτερεύει τη θέση κάποιου άλλου.

Αναδημοσίευση: https://www.timesnews.gr