Τετάρτη 29 Ιανουαρίου 2020
Τρίτη 28 Ιανουαρίου 2020
Πώς οι προσδοκίες μας διαμορφώνουν τους άλλους και πώς διαμορφωνόμαστε από τις προσδοκίες των άλλων;
Σύμφωνα με τη σχολή της συμβολικής αλληλεπίδρασης η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας διαμορφώνεται μέσα από κοινωνικές αλληλεπιδράσεις:
Αλληλεπίδραση είναι η δραστηριότητα που αναπτύσσεται μεταξύ δύο ή περισσότερων προσώπων κατά την οποία ο καθένας δρα (ενεργεί προς την κατεύθυνση του άλλου ή των άλλων) με βάση την εκδηλούμενη ή προσδοκώμενη αντίδραση του άλλου.
Σκεφτόμαστε, επομένως, τον εαυτό μας με βάση τον τρόπο με τον οποίο μας προσδιορίζουν ή μας χαρακτηρίζουν οι άλλοι. Με ποιο τρόπο όμως οι πεποιθήσεις και οι προσδοκίες μας επηρεάζουν τη συμπεριφορά των άλλων ανθρώπων γύρω μας;
(Credits: Soc Science Tube)
Σάββατο 25 Ιανουαρίου 2020
Πέμπτη 23 Ιανουαρίου 2020
Τετάρτη 22 Ιανουαρίου 2020
Η διεπιστημονική προσέγγιση
Οι κοινωνικές επιστήμες (κοινωνιολογία, οικονομία, ιστορία, πολιτική επιστήμη, ψυχολογία κτλ.) προσπαθούν με τις επιστημονικές μεθόδους -που διαθέτει, η καθεμιά- να κατανοήσουν την ανθρώπινη συμπεριφορά. Στην προσπάθεια αυτή, και σε ερευνητικό επίπεδο, οι επιστήμες αυτές συνεργάζονται.
Αν πάρουμε για παράδειγμα την οικογένεια, θα δούμε ότι, ενώ το θέμα είναι το ίδιο, τα ερωτήματα ή οι υποθέσεις εργασίας κάθε επιστήμης είναι διαφορετικές. Έτσι, η κοινωνιολογία μπορεί να μελετήσει τη σχέση του επαγγέλματος της γυναίκας και του μεγέθους της οικογένειας. Η ψυχολογία μπορεί να μελετήσει τη νοητική ανάπτυξη των παιδιών σε μια πολυμελή οικογένεια. Η οικονομία μπορεί να μελετήσει την οικονομική κατάσταση της οικογένειας. Η πολιτική επιστήμη μπορεί να μελετήσει την εκλογική συμπεριφορά της οικογένειας σε σχέση με την κοινωνική της προέλευση (ή ακόμα τις πολιτικές προτιμήσεις μιας οικογένειας και το πώς αυτές διαφοροποιούνται στο πλαίσιό της). Η ιστορία μπορεί να μελετήσει τη φύση και το ρόλο της οικογένειας σε μια συγκεκριμένη περίοδο (π.χ. φεουδαρχία). Συνεπώς το πλεονέκτημα της διεπιστημονικής προσέγγισης είναι η σφαιρική κατανόηση του εξεταζόμενου θέματος.
Κυριακή 19 Ιανουαρίου 2020
O Μαξ Βέμπερ για τη «χαρισματική εξουσία»
 |
| Max Weber (1864-1920) |
«Χάρισμα» θα ονομάζεται η ισχύουσα ως έκτακτη ιδιότητα μιας προσωπικότητας (αρχικά, τόσο στους προφήτες όσο και στους θεραπευτές, στους νομικούς σοφούς, στους θρησκευτικούς αρχηγούς και στους πολεμικούς ήρωες: καθορισμένη μαγικά), λόγω της οποίας [η προσωπικότητα αυτή] θεωρείται ως κατέχουσα υπερφυσικές ή υπερανθρώπινες ή, τουλάχιστον, συγκεκριμένες έκτακτες δυνάμεις ή ιδιότητες, που δεν είναι προσβάσιμες στον καθένα, ή θεωρείται θεόλστατη ή υποδειγματική και, ως εκ τούτου, αξιολογείται ως «ηγέτης». Το πώς θα μπορούσε να αξιολογηθεί η αντίστοιχη ιδιότητα ως «αντικειμενικά» ορθή από ηθική, αισθητική ή άλλη σκοπιά είναι βεβαίως τελείως αδιάφορο όσον αφορά την έννοια: αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι όντως αξιολογείται από τους χαρισματικά κυριαρχούμενους, τους «οπαδούς». […]
1. Για την ισχύ του χαρίσματος αποφασίζει η αναγνώριση από τους κυριαρχούμενους, η οποία βεβαιώνεται μέσω δοκιμασίας –αρχικά, πάντα: μέσω θαυμάτων–, είναι ελεύθερη και προκύπτει από αφοσίωση στην αποκάλυψη, στην ηρωική λατρεία, στην εμπιστοσύνη στις εγγενείς ηγετικές ιδιότητες. Η αναγνώριση όμως αυτή (στην περίπτωση γνήσιου χαρίσματος) δεν αποτελεί τη βάση της νομιμοποίησης, αλλά είναι καθήκον εκείνων που καλούνται να αναγνωρίσουν αυτήν την ιδιότητα μέσω επαγγελίας και δοκιμασίας. […]
2. Εάν η δοκιμασία δε διενεργείται επανειλημμένως, εάν ο κάτοχος του χαρίσματος φαίνεται να έχει εγκαταλειφθεί από το θεό του ή τη μαγική ή ηρωική του δύναμη, εάν εμφανίζει διαρκώς αποτυχίες, προπάντων δε: εάν η ηγεσία του δεν επιφέρει ευδαιμονία στους κυριαρχούμενους, τότε η χαρισματική του αρχή έχει πιθανότητα εξαφάνισης. Αυτό είναι το γνήσιο χαρισματικό νόημα της «θείας χάριτος».[…]Η χαρισματική εξουσία, ως κάτι έκτακτο, είναι έντονα αντιτιθέμενη στην έλλογη, ιδιαίτερα τη γραφειοκρατική, όσο και την παραδοσιακή, ιδιαίτερα την πατριαρχική και πατρογονική ή νομικοταξική εξουσία. Και οι δύο [άλλες μορφές] είναι ιδιαίτερες καθημερινές μορφές κυριαρχίας –ενώ η (γνήσια) χαρισματική εξουσία ακριβώς το αντίθετο. Η γραφειοκρατική εξουσία είναι ιδιαίτερα έλλογη, με την έννοια της δέσμευσης σε κανόνες που αναλύονται διαλογικά, ενώ η χαρισματική είναι ιδιαίτερα ανορθολογική, με την έννοια της απουσίας κανόνων. Η παραδοσιακή εξουσία είναι δεσμευμένη στα δεδικασμένα του παρελθόντος και, στο βαθμό αυτόν, επίσης προσανατολισμένη σε κανόνες, ενώ η χαρισματική ανατρέπει (εντός του πεδίου της) το παρελθόν και υπό αυτήν την έννοια είναι ιδιαίτερα επαναστατική. Δε γνωρίζει ιδιοποίηση της κυριαρχικής εξουσίας εν ίδει κτήσης αγαθού, ούτε από τον κύριο ούτε από νομικοταξικές εξουσίες. Νομιμοποιείται εφόσον και μόνον όσο «ισχύει» το προσωπικό χάρισμα σύμφωνα με δοκιμασία, δηλαδή: όσο βρίσκει αναγνώριση, ενώ ο έμπιστος, ο μαθητής, ο ακόλουθος είναι «χρήσιμος» μόνον όσο διατηρείται η χαρισματική του πιστοποίηση.
(Max Weber, Οι Τύποι της Εξουσίας, Κένταυρος, Αθήνα, 2001)
Τετάρτη 15 Ιανουαρίου 2020
Ερωτήσεις Επανάληψης - Κεφάλαια 9 & 10
tiny.cc/erotiseis9kai10a
Ερωτήσεις Κλειστού Τύπου - Κεφάλαιο 9 & 10
Ερωτήσεις Κλειστού Τύπου - Κεφάλαιο 9 & 10
Κυριακή 12 Ιανουαρίου 2020
Με ποιον τρόπο η κοινωνικοποίηση συντηρεί τα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά προνόμια των κυρίαρχων τάξεων μέσω δομών όπως η εκπαίδευση σύμφωνα με την μαρξιστική προσέγγιση; Πώς βλέπει τον αναπαραγωγικό ρόλο του σχολείου ο Λουί Αλτουσέρ;
A. Με ποιον τρόπο η κοινωνικοποίηση συντηρεί τα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά προνόμια των κυρίαρχων τάξεων μέσω δομών όπως η εκπαίδευση σύμφωνα με την μαρξιστική προσέγγιση;
B. Πώς βλέπει τον αναπαραγωγικό ρόλο του σχολείου ο Λουί Αλτουσέρ;
B. Πώς βλέπει τον αναπαραγωγικό ρόλο του σχολείου ο Λουί Αλτουσέρ;
Απάντηση
Α. Οι μαρξιστές προσεγγίζουν την κοινωνικοποίηση ως μια διαδικασία μέσω της οποίας διαιωνίζεται η καθεστηκυία τάξη πραγμάτων. Όταν για παράδειγμα, οι άνθρωποι κοινωνικοποιούνται, αποδέχονται την οικογενειακή τους καταγωγή μέσω της εκμάθησης των κοινωνικών κανόνων που προσιδιάζουν στην κοινωνική τους τάξη (ή την κοινωνική τους θέση). Οι μαρξιστές θεωρούν ότι οι άνθρωποι μαθαίνουν να αποδέχονται την κοινωνική τους θέση, πριν ακόμα αποκτήσουν συνείδηση των οικονομικών σχέσεων κυριαρχίας. Μαθαίνουν δηλαδή από νεαρή ηλικία όλους τους κανόνες που διέπουν τη θέση τους και στη συνέχεια αποκτούν συνείδηση της κατάταξής τους στο κοινωνικό πλαίσιο ως κάτι το εντελώς φυσικό. Κατά συνέπεια η κοινωνικοποίηση συντηρεί τα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά προνόμια των κυρίαρχων τάξεων μέσω δομών όπως, για παράδειγμα, η εκπαίδευση, η οποία αναπαράγει τις κοινωνικές θέσεις. (Σελ. 58 σχολικού βιβλίου)
Β. Ο Λ. Αλτουσέρ (L. Althusser, 1918-1990), επηρεασμένος από τη σκέψη του Μαρξ προσέθεσε στους μηχανισμούς καταστολής και τους ιδεολογικούς μηχανισμούς με τους οποίους το κράτος αναπαράγει την κυρίαρχη ιδεολογία. Οι ιδεολογικοί μηχανισμοί, είτε δημόσιοι είτε ιδιωτικοί, λειτουργούν με βάση την πειθώ και την προπαγάνδα. Σ’ αυτούς τους μηχανισμούς κατατάσσουν οι μαρξιστές το σχολείο, την οικογένεια, την κοινωνική ασφάλεια, τον έλεγχο των ανηλίκων παραβατών κ.ά.
Οι ιδεολογικοί μηχανισμοί του κράτους επιτρέπουν την αναπαραγωγή των κυρίαρχων κοινωνικών σχέσεων και δημιουργήθηκαν, σύμφωνα με τον Λ. Αλτουσέρ, επειδή οι μηχανισμοί καταστολής δεν αρκούν για να διασφαλίσουν την ηγεμονία της κυρίαρχης τάξης. (σελ. 143 σχολικού βιβλίου)
Παρασκευή 10 Ιανουαρίου 2020
Οικονομικές διακυμάνσεις, καπιταλιστικά κύματα, ανισότητες
Από τότε που ο άνθρωπος άρχισε να δίνει λύσεις στο πρόβλημα της επιβίωσης με το σύστημα της αγοράς, η οικονομία γίνεται ευάλωτη στις διακυμάνσεις. Το προϊόν, η απασχόληση και οι τιμές μεταβάλλονται συχνά, και αυτή η συχνότητα ανάγει τις μεταβολές σε «σήμα κατατεθέν» του οικονομικού συστήματος.
Οι οικονομικές διακυμάνσεις ή μεταβολές διακρίνονται σε ύφεση (κάμψη), που εκδηλώνεται με την πτώση των οικονομικών δεικτών, και σε πληθωρισμό (ή και υπερπληθωρισμό), που επισημαίνεται με την άνοδο των οικονομικών δεικτών, όπως, για παράδειγμα, του γενικού δείκτη τιμών.
Η Οικονομική Ιστορία, όπως αναφέρθηκε και αλλού, δε στερείται θεωρητικού υποβάθρου. Έτσι, οι οικονομικές διακυμάνσεις ή μεταβολές, οι οποίες για κάποιους αποτελούν την αχίλλειο πτέρνα του οικονομικού συστήματος, ενώ για άλλους καταμαρτυρούν τη χαμαιλεόντειο προσαρμοστικότητά του, θεωρητικοποιούνται και ταξινομούνται σε «κύκλους» ή «κύματα».
Οι κύκλοι αυτοί μπορεί να είναι:
-Μακροχρόνιοι, δηλαδή να κυμαίνονται μέχρι και πενήντα (50) έτη από κορυφή σε κορυφή κυμάτων, για να περιγράψουν μακροχρόνιες τάσεις της οικονομία που περιέχει αρκετές κρίσεις (waves of Nikolai Kondratieff, 1926)
-Μεσαίας διάρκειας, που όμως κυμαίνονται από δεκαπέντε (15) έως είκοσι πέντε (25) χρόνια, με μία ή και περισσότερες οικονομικές κρίσεις (Simon Kuznets, 1930).
-Βραχυχρόνιοι, που διαρκούν περίπου 40 μήνες και δεν περικλείουν απαραίτητα φάση κρίσης (J. Kitchin, 1923).
Οι κύκλοι αυτοί ή κύματα διακρίνονται σε φάσεις, όπως και τα κύματα της θάλασσας: ανεβαίνουν, κατεβαίνουν, ξανανεβαίνουν και κατεβαίνουν πάλι με παραδειγματική συχνότητα, την οποία κανονίζουν η ένταση του «αέρα» αλλά και η μεταξύ τους «απόσταση». Στο υψηλότερο σημείο των κυμάτων (στη βιβλιογραφία επικρατεί ο όρος «κύκλοι», επειδή η κίνηση επαναλαμβάνεται) και μετά από μια περίοδο οικονομικής ανθοφορίας (prosperity) επέρχεται η οικονομική κρίση (recession), ενώ στο κατώτερο σημείο του κύματος ή κύκλου λύεται η περίοδος της ύφεσης (depression), για να ακολουθήσει ανάκαμψη (recovery) κ.ο.κ. Διαγραμματικά, οι διακυμάνσεις εκτυλίσσονται κατά μήκος μιας ανοδικής γραμμής που παριστάνει τη μακροχρόνια ανοδική τάση της οικονομίας.
Η παραπάνω άποψη, που επιβεβαιωνόταν τουλάχιστον έως και την περίοδο της «χρυσής εποχής», είναι η άποψη των υπερασπιστών του οικονομικού μας συστήματος. Από την άλλη πλευρά όμως, την πλευρά της φύσης, τα κύματα, όσο και να υψωθούν, δεν είναι δυνατόν να πορεύονται ανοδικά και κάποτε, όταν απολήγουν στις ακτές, σβήνουν. Αυτήν την πλευρά, υποστηρίζουν οι μαρξιστές με εκπρόσωπο στις θεωρίες των οικονομικών μεταβολών τον Ernest Mandel και τη θεωρία του για τα μακρά κύματα.
Γράφημα 2*
(Καρανάτσης Κώστας, Μια εκδοχή για τις οικονομικές ανισότητες, Πεδίο, Αθήνα, 2017,
*Τo γράφημα 2 που συνοδεύει
το απόσπασμα προέρχεται από το μπλογκ bestimmung.blogspot.com)
Δευτέρα 6 Ιανουαρίου 2020
Σάββατο 4 Ιανουαρίου 2020
Πέμπτη 2 Ιανουαρίου 2020
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)