Το κομμάτι του σχολικού βιβλίου που αναφέρεται στον κοινωνικό κονστρουκτιβισμό έχει παρατηρηθεί ότι δημιουργεί προβλήματα κατανόησης. Κοιτάξτε το βοηθητικό σχεδιάγραμμα. Ίσως βοηθήσει!
Αναδημοσίευση: blogs.sch.gr/akriparo
Τρίτη 28 Απριλίου 2020
Κοινωνικός κονστρουκτιβισμός (βοηθητικό σχεδιάγραμμα)
Αναδημοσίευση: blogs.sch.gr/akriparo
Σάββατο 25 Απριλίου 2020
Σε τι διαφέρει ο εργάτης από το σκλάβο;
 |
| Friedrich Engels, 1820 - 1895 |
Ο σκλάβος πουλιέται μια φορά για πάντα. Ο εργάτης πρέπει να πουλιέται κάθε μέρα κι ακόμα κάθε ώρα. Ο απομονωμένος σκλάβος είναι ιδιοκτησία του αφέντη του κι έχει -εξαιτίας του ίδιου του συμφέροντος του αφεντικού του- μια εξασφαλισμένη ύπαρξη, οσοδήποτε άθλια κι αν είναι αυτή η τελευταία. Ο απομονωμένος προλετάριος είναι ιδιοκτησία, μπορούμε να πούμε, ολόκληρης της αστικής τάξης. Την εργασία του την αγοράζουν μονάχα όταν την χρειάζονται. Συνεπώς δεν έχει εξασφαλισμένη ύπαρξη. [...] Ο προλετάριος βρίσκεται βυθισμένος στον ανταγωνισμό και υφίσταται όλες του τις διακυμάνσεις. Ο δούλος θεωρείται πράγμα κι όχι μέλος της κοινωνίας των πολιτών. Ο προλετάριος είναι αναγνωρισμένος σαν πρόσωπο, σαν μέλος της κοινωνίας των πολιτών.
(Friedrich Engels, Άπαντα, τομ. 9ος, Μπάυρον, Αθήνα, 1975)
Δευτέρα 20 Απριλίου 2020
Σάββατο 18 Απριλίου 2020
Παρασκευή 17 Απριλίου 2020
Ο Ε. Χομπσπάουμ για τη βιομηχανική επανάσταση
 | |
| Eric Hobsbawm, 1917 - 2012 |
Μόνο στη δεκαετία του 1840 το προλεταριάτο, αυτό το παιδί της Βιομηχανικής Επανάστασης, και ο κομουνισμός που συνδεόταν τώρα με τα κοινωνικά της κινήματα — το φάσμα του Κομουνιστικού Μανιφέστου— εξαπλώθηκαν στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Ακόμα και το όνομα της Βιομηχανικής Επανάστασης αντικατοπτρίζει τον σχετικά όψιμο αντίκτυπό της στην Ευρώπη. Η έννοια υπήρχε στη Βρετανία πριν από τη λέξη. Μόνο στη δεκαετία του 1820 Άγγλοι και Γάλλοι σοσιαλιστές —μια ομάδα που εμφανιζόταν για πρώτη φορά— επινόησαν τον όρο, προφανώς σε αναλογία με την πολιτική επανάσταση στη Γαλλία.
Παρ' όλα αυτά, είναι προτιμότερο να εξετάσουμε πρώτη τη Βιομηχανική Επανάσταση για δύο λόγους: αφενός γιατί πράγματι «ξέσπασε» —για να χρησιμοποιήσουμε έναν αμφισβητούμενο όρο— πριν καταληφθεί η Βαστίλλη, και αφετέρου γιατί χωρίς αυτήν δεν μπορούμε να καταλάβουμε τους απρόσωπους αναβρασμούς της ιστορίας, που γέννησαν τους πιο περιφανείς άνδρες και τα πιο σημαντικά γεγονότα της περιόδου μας· δεν μπορούμε να κατανοήσουμε τον ανώμαλο, πολυσύνθετο χαρακτήρα του ρυθμού της.
Τι σημαίνει η φράση «η Βιομηχανική Επανάσταση ξέσπασε»; Σημαίνει ότι κάποια στιγμή στη δεκαετία του 1780, και για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία, λύθηκαν τα δεσμά της παραγωγικής δύναμης των ανθρώπινων κοινωνιών, που στο εξής μπόρεσαν να επιτύχουν τον συνεχή, ταχύ, και ως σήμερα απεριόριστο πολλαπλασιασμό ανθρώπων, αγαθών και υπηρεσιών. Αυτό είναι σήμερα γνωστό στους οικονομολόγους ως «απογείωση για μια αυτοδύναμη ανάπτυξη». Καμία προηγούμενη κοινωνία δεν είχε κατορθώσει να ξεπεράσει τους περιορισμούς που επέβαλλαν στην παραγωγή η προβιομηχανική κοινωνική διάρθρωση, η ατελής επιστήμη και τεχνολογία και, επομένως, οι περιοδικοί κλονισμοί, ο λιμός και ο θάνατος. Η «απογείωση» δεν ήταν φυσικά ένα από τα φαινόμενα που, όπως οι σεισμοί και οι μεγάλοι μετεωρίτες, καταλαμβάνουν εξαπίνης τον μη τεχνολογικό κόσμο. Η προϊστορία της στην Ευρώπη μπορεί να αναχθεί πολύ παλιά, ανάλογα με τις προτιμήσεις του ιστορικού και τη συγκεκριμένη γκάμα των ενδιαφερόντων του, στο 1000 μ.Χ. περίπου, αν όχι και παλιότερα. Οι πρωιμότερες απόπειρες για μεγάλα άλματα —στον 13ο αιώνα, στον 16ο, στις τελευταίες δεκαετίες του 17ου— αδέξιες όπως οι πειραματισμοί που κάνουν τα μικρά παπάκια, εξωραΐστηκαν και ονομάστηκαν κι αυτές «βιομηχανική επανάσταση». Από τα μέσα του 18ου αιώνα η «φόρα» που έπαιρνε η οικονομία για να απογειωθεί ήταν τόσο ευδιάκριτη που παλαιότεροι ιστορικοί είχαν την τάση να χρονολογούν τη Βιομηχανική Επανάσταση στο 1760. Αλλά η προσεκτική έρευνα οδήγησε τους πιο πολλούς ειδικούς να επιλέξουν τη δεκαετία του 1780 και όχι του 1760 ως την πιο αποφασιστική, διότι τότε ήταν, απ' όσο μπορούμε να ξέρουμε, που όλοι οι σχετικοί στατιστικοί δείκτες άρχισαν να ανεβαίνουν απότομα, σχεδόν κατακόρυφα, και να σημειώνουν την «απογείωση». Η οικονομία, θα έλεγε κανείς, βρισκόταν εν πτήσει.
Το να ονομάσουμε αυτή τη διαδικασία «Βιομηχανική Επανάσταση» είναι και λογικό και σύμφωνο με μια εδραιωμένη παράδοση, μολονότι έναν καιρό έγινε μόδα ανάμεσα στους συντηρητικούς ιστορικούς —ίσως λόγω μιας κάποιας συστολής μπροστά σε εμπρηστικές έννοιες—να αρνούνται την ύπαρξή της και να χρησιμοποιούν αντ' αυτής κοινότοπους όρους όπως «επιταχυνόμενη εξέλιξη». Αν ο απότομος ποιοτικός και ριζικός μετασχηματισμός που πραγματοποιήθηκε γύρω στη δεκαετία του 1780 δεν ήταν επανάσταση, τότε η λέξη δεν έχει καμιά λογική έννοια. Η Βιομηχανική Επανάσταση δεν ήταν πράγματι ένα επεισόδιο με αρχή και τέλος. Το να ρωτήσει κανείς πότε «ολοκληρώθηκε» είναι ανόητο, διότι η ουσία της ήταν ότι έκτοτε η επαναστατική αλλαγή έγινε κανόνας. Άλλωστε συνεχίζεται ακόμη.
Τρίτη 14 Απριλίου 2020
Μέσα από ποιους θεσμούς ξεκινά η πολιτική κοινωνικοποίηση του ατόμου; Γιατί τα πολιτικά κόμματα θεωρούνται φορείς πολιτικής κοινωνικοποίησης και πώς οι ομάδες πίεσης διαμορφώνουν πολιτικές στάσεις και κοινωνικοποιούν πολιτικά ένα άτομο; Πώς ορίζεται η πολιτική «συμπεριφορά» και πώς η «πολιτική στάση»; Δώστε ένα παράδειγμα για τον τρόπο με τον οποίο οι πολιτικές στάσεις μπορούν να επηρεάσουν την εκλογική συμπεριφορά ενός ατόμου.
Α. Μέσα από ποιους θεσμούς ξεκινά η πολιτική κοινωνικοποίηση του ατόμου;
Β. Γιατί τα πολιτικά κόμματα θεωρούνται φορείς πολιτικής κοινωνικοποίησης και πώς οι ομάδες πίεσης διαμορφώνουν πολιτικές στάσεις και κοινωνικοποιούν πολιτικά ένα άτομο;
Γ. Πώς ορίζεται η «πολιτική συμπεριφορά» και πώς η «πολιτική στάση»; Δώστε παραδείγματα πολιτικών στάσεων.
Δ. Δώστε ένα παράδειγμα για τον τρόπο με τον οποίο οι πολιτικές στάσεις μπορούν να επηρεάσουν την εκλογική συμπεριφορά ενός ατόμου.
Απάντηση
Α. Η πολιτική κοινωνικοποίηση του ατόμου ξεκινά ήδη από την οικογένεια (π.χ. ως παιδί συνοδεύει τους γονείς του στις κάλπες), συνεχίζεται στο σχολείο με τη συμμετοχή του στα μαθητικά συμβούλια και εντείνεται με την ενηλικίωσή του και τη συμμετοχή του σε εκλογές, σε πολιτικά κόμματα, σε ενώσεις ή σε συλλόγους κτλ. (Σελ. 67 σχολικού βιβλίου)
Β. Η εξέλιξη των πολιτικών κομμάτων και του κομματικού συστήματος συμπορεύεται με την εξέλιξη της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Η λειτουργία των κομμάτων στο πλαίσιο της δημοκρατίας συμβάλλει στην πολιτική διαπαιδαγώγηση, αλλά και στην πολιτική ενεργοποίηση ατόμων και ομάδων γύρω από τις αρχές και τα συμφέροντα που τους ενώνουν. Ως εκ τούτου τα κόμματα αποτελούν κύριους χώρους παραγωγής και μεταβίβασης πολιτικών ηθών, είναι δηλαδή φορείς πολιτικής κοινωνικοποίησης. (Σελ. 144 σχολικού βιβλίου)
Όπως και τα κόμματα έτσι και οι ομάδες πίεσης διαμορφώνουν πολιτικές στάσεις και κοινωνικοποιούν πολιτικά ένα άτομο, αφού αυτό μπορεί να συμμετέχει σε μια τέτοια ομάδα μέσα από τις διαφορετικές ιδιότητές του (ως εργαζόμενος, ως καταναλωτής, ως κάτοικος συγκεκριμένης περιοχής, ενδεχομένως ως πολύτεκνος κτλ.) για την προάσπιση των ατομικών και των κοινωνικών συμφερόντων του. (Σελ. 146 σχολικού βιβλίου)
Γ. Με τον όρο «πολιτική συμπεριφορά» εννοούμε τον τρόπο με τον οποίο το άτομο εκφράζει, δραστηριοποιείται και συμμετέχει ως πολίτης σε συλλογικές διαδικασίες, σε σωματεία, συλλόγους, εθελοντικές οργανώσεις, λέσχες, κόμματα και εκλογικές διαδικασίες. Στο πλαίσιο μιας συγκεκριμένης κοινωνίας τα άτομα γίνονται δέκτες, αλλά και φορείς της πολιτικής κοινωνικοποίησης, δηλαδή συμμετέχουν σε μια συνεχή διαδικασία διαμόρφωσης και αλληλεπίδρασης πολιτικών αξιών, στάσεων, αναπαραστάσεων και συμπεριφορών που μεταβιβάζονται σ’ αυτά μέσω των θεσμών κοινωνικοποίησης. Τα άτομα επεξεργάζονται την κουλτούρα αυτή ανάλογα με τα ατομικά και τα κοινωνικά χαρακτηριστικά τους και διαμορφώνουν μια συγκεκριμένη πολιτική στάση και πολιτική συμπεριφορά, δηλαδή τη συμμετοχή ή την αποχή από τα πολιτικά πράγματα.
Παραδείγματα πολιτικής στάσης μπορεί να θεωρηθούν οι απόψεις για την προστασία των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, για το χωρισμό εκκλησίας/κράτους, την απαγόρευση ή τη νομιμοποίηση των εκτρώσεων, την κατάργηση ή την καθιέρωση της αναγραφής του θρησκεύματος στις αστυνομικές ταυτότητες, τη νομιμοποίηση των οικονομικών μεταναστών ή την ιδεολογική αυτο-τοποθέτηση των πολιτών. (Σελ. 148 σχολικού βιβλίου)
Δ. Οι πολιτικές στάσεις είναι το γενικότερο πλαίσιο που μπορεί να επηρεάσει (χωρίς αυτό να είναι πάντα απαραίτητο) την εκλογική συμπεριφορά ενός ατόμου. Για παράδειγμα, ένα άτομο που εμφορείται από ρατσιστικές ιδέες δε θα ψηφίσει ένα κόμμα που ευαγγελίζεται τη νομιμοποίηση και την παροχή πολιτικών δικαιωμάτων σε όλους τους μετανάστες που κατοικούν και εργάζονται στη χώρα του. (Σελ. 149 σχολικού βιβλίου)
Β. Η εξέλιξη των πολιτικών κομμάτων και του κομματικού συστήματος συμπορεύεται με την εξέλιξη της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Η λειτουργία των κομμάτων στο πλαίσιο της δημοκρατίας συμβάλλει στην πολιτική διαπαιδαγώγηση, αλλά και στην πολιτική ενεργοποίηση ατόμων και ομάδων γύρω από τις αρχές και τα συμφέροντα που τους ενώνουν. Ως εκ τούτου τα κόμματα αποτελούν κύριους χώρους παραγωγής και μεταβίβασης πολιτικών ηθών, είναι δηλαδή φορείς πολιτικής κοινωνικοποίησης. (Σελ. 144 σχολικού βιβλίου)
Όπως και τα κόμματα έτσι και οι ομάδες πίεσης διαμορφώνουν πολιτικές στάσεις και κοινωνικοποιούν πολιτικά ένα άτομο, αφού αυτό μπορεί να συμμετέχει σε μια τέτοια ομάδα μέσα από τις διαφορετικές ιδιότητές του (ως εργαζόμενος, ως καταναλωτής, ως κάτοικος συγκεκριμένης περιοχής, ενδεχομένως ως πολύτεκνος κτλ.) για την προάσπιση των ατομικών και των κοινωνικών συμφερόντων του. (Σελ. 146 σχολικού βιβλίου)
Γ. Με τον όρο «πολιτική συμπεριφορά» εννοούμε τον τρόπο με τον οποίο το άτομο εκφράζει, δραστηριοποιείται και συμμετέχει ως πολίτης σε συλλογικές διαδικασίες, σε σωματεία, συλλόγους, εθελοντικές οργανώσεις, λέσχες, κόμματα και εκλογικές διαδικασίες. Στο πλαίσιο μιας συγκεκριμένης κοινωνίας τα άτομα γίνονται δέκτες, αλλά και φορείς της πολιτικής κοινωνικοποίησης, δηλαδή συμμετέχουν σε μια συνεχή διαδικασία διαμόρφωσης και αλληλεπίδρασης πολιτικών αξιών, στάσεων, αναπαραστάσεων και συμπεριφορών που μεταβιβάζονται σ’ αυτά μέσω των θεσμών κοινωνικοποίησης. Τα άτομα επεξεργάζονται την κουλτούρα αυτή ανάλογα με τα ατομικά και τα κοινωνικά χαρακτηριστικά τους και διαμορφώνουν μια συγκεκριμένη πολιτική στάση και πολιτική συμπεριφορά, δηλαδή τη συμμετοχή ή την αποχή από τα πολιτικά πράγματα.
Παραδείγματα πολιτικής στάσης μπορεί να θεωρηθούν οι απόψεις για την προστασία των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, για το χωρισμό εκκλησίας/κράτους, την απαγόρευση ή τη νομιμοποίηση των εκτρώσεων, την κατάργηση ή την καθιέρωση της αναγραφής του θρησκεύματος στις αστυνομικές ταυτότητες, τη νομιμοποίηση των οικονομικών μεταναστών ή την ιδεολογική αυτο-τοποθέτηση των πολιτών. (Σελ. 148 σχολικού βιβλίου)
Δ. Οι πολιτικές στάσεις είναι το γενικότερο πλαίσιο που μπορεί να επηρεάσει (χωρίς αυτό να είναι πάντα απαραίτητο) την εκλογική συμπεριφορά ενός ατόμου. Για παράδειγμα, ένα άτομο που εμφορείται από ρατσιστικές ιδέες δε θα ψηφίσει ένα κόμμα που ευαγγελίζεται τη νομιμοποίηση και την παροχή πολιτικών δικαιωμάτων σε όλους τους μετανάστες που κατοικούν και εργάζονται στη χώρα του. (Σελ. 149 σχολικού βιβλίου)
Παρασκευή 10 Απριλίου 2020
Α. Ποιοι παράγοντες καθορίζουν τις ανισότητες, τη φτώχεια και την ανεργία; Β. Ποια είναι η σχέση της φτώχειας με την υγεία σύμφωνα με τους κοινωνικούς επιστήμονες; Γ. Με ποια μέτρα επιτυγχάνεται η ανακατανομή του πλούτου σε μια κοινωνία;
 |
| (Οι δημόσιες δαπάνες υγείας ανά κάτοικο σε δολάρια - 2018) |
Α. Ποιοι παράγοντες καθορίζουν τις ανισότητες, τη φτώχεια και την ανεργία;
Β. Ποια είναι η σχέση της φτώχειας με την υγεία σύμφωνα με τους κοινωνικούς επιστήμονες;
Γ. Με ποια μέτρα επιτυγχάνεται η ανακατανομή του πλούτου σε μια κοινωνία;
Απάντηση
Α. Οι ανισότητες, η φτώχεια και η ανεργία είναι σύνθετα διεθνή φαινόμενα. Καθορίζονται από οικονομικούς παράγοντες (όπως η άνιση κατανομή του πλούτου), από πολιτικούς (όπως η ανισότητα στη φορολογία), από κοινωνικούς (όπως ο ρατσισμός, η προκατάληψη, η έλλειψη αλληλεγγύης, οι διακρίσεις, ο κοινωνικός αποκλεισμός) κ.ά. (Σελ. 118 σχολικού βιβλίου)
Β. Πολλοί κοινωνιολόγοι συσχετίζουν την οικονομική ανέχεια με την υγεία και τη δυνατότητα (ή την αδυναμία) πρόσβασης των ατόμων σε υπηρεσίες περίθαλψης. Μια σχετική μελέτη, η οποία τεκμηρίωσε στατιστικά τη σχέση οικονομικής ανέχειας και υγείας, έγινε από ομάδα Ελλήνων κοινωνικών επιστημόνων. Κατασκεύασαν ένα δείκτη έκβασης νοσηλείας (ίασης ή θανάτου) και τον συνέκριναν με την οικονομική κατάσταση των νοσηλευομένων. Με δεδομένη τη θνητότητα ενός νοσήματος, ο αριθμός των ιαθέντων μη άπορων ασθενών ήταν μεγαλύτερος από τον αριθμό των απόρων. Αντίστροφα, τα ποσοστά των ασθενών που πέθαναν κατά τη διάρκεια της νοσηλείας ήταν υψηλότερα στους απόρους σε σύγκριση με τους μη απόρους. Οι κοινωνικές ανισότητες οδηγούν στατιστικά και σε ανισότητες στην περίθαλψη και την υγεία. Υπογραμμίζεται η λέξη στατιστικά, διότι οι συνέπειες της φτώχειας (όπως και του πλούτου), είτε αφορούν την υγεία είτε άλλα ατομικά δικαιώματα, δεν είναι απόλυτες, δεδομένου ότι η υγεία των ανθρώπων επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου και του παράγοντα της κληρονομικότητας. (Σελ. 125 σχολικού βιβλίου)
Β. Πολλοί κοινωνιολόγοι συσχετίζουν την οικονομική ανέχεια με την υγεία και τη δυνατότητα (ή την αδυναμία) πρόσβασης των ατόμων σε υπηρεσίες περίθαλψης. Μια σχετική μελέτη, η οποία τεκμηρίωσε στατιστικά τη σχέση οικονομικής ανέχειας και υγείας, έγινε από ομάδα Ελλήνων κοινωνικών επιστημόνων. Κατασκεύασαν ένα δείκτη έκβασης νοσηλείας (ίασης ή θανάτου) και τον συνέκριναν με την οικονομική κατάσταση των νοσηλευομένων. Με δεδομένη τη θνητότητα ενός νοσήματος, ο αριθμός των ιαθέντων μη άπορων ασθενών ήταν μεγαλύτερος από τον αριθμό των απόρων. Αντίστροφα, τα ποσοστά των ασθενών που πέθαναν κατά τη διάρκεια της νοσηλείας ήταν υψηλότερα στους απόρους σε σύγκριση με τους μη απόρους. Οι κοινωνικές ανισότητες οδηγούν στατιστικά και σε ανισότητες στην περίθαλψη και την υγεία. Υπογραμμίζεται η λέξη στατιστικά, διότι οι συνέπειες της φτώχειας (όπως και του πλούτου), είτε αφορούν την υγεία είτε άλλα ατομικά δικαιώματα, δεν είναι απόλυτες, δεδομένου ότι η υγεία των ανθρώπων επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου και του παράγοντα της κληρονομικότητας. (Σελ. 125 σχολικού βιβλίου)
Γ. Η ανακατανομή του πλούτου σε μια κοινωνία επιτυγχάνεται με διάφορα μέτρα όπως:
• την πολιτική μισθών (συλλογικές συμβάσεις εργασίας, οικογενειακά επιδόματα κ.ά.),
• τη φορολογική πολιτική με στόχο τη μείωση της επιβάρυνσης στους οικονομικά ασθενέστερους (π.χ. μείωση φόρων για τις πολυμελείς οικογένειες, μείωση αναλογίας έμμεσων-άμεσων φόρων),
• τη φορολογική πολιτική με στόχο τη μείωση της επιβάρυνσης στους οικονομικά ασθενέστερους (π.χ. μείωση φόρων για τις πολυμελείς οικογένειες, μείωση αναλογίας έμμεσων-άμεσων φόρων),
• την κοινωνική ασφάλιση (ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, συνταξιοδότηση, επιδόματα σε άτομα με ειδικές ανάγκες κ.ά.),
• την πρόσβαση σε κοινωνικές υπηρεσίες (π.χ. συμβουλευτική),
• την πρόσβαση σε αγαθά πολιτισμού (π.χ. κοινωνικός τουρισμός, ελεύθερη είσοδος σε μουσεία, εκδηλώσεις κ.ά.). (Σελ. 128 σχολικού βιβλίου)
• την πρόσβαση σε κοινωνικές υπηρεσίες (π.χ. συμβουλευτική),
• την πρόσβαση σε αγαθά πολιτισμού (π.χ. κοινωνικός τουρισμός, ελεύθερη είσοδος σε μουσεία, εκδηλώσεις κ.ά.). (Σελ. 128 σχολικού βιβλίου)
Πέμπτη 9 Απριλίου 2020
Τετάρτη 8 Απριλίου 2020
Ο Καρλ Μαρξ για τη (μη) παραγωγική εργασία
Μία τραγουδίστρια, που τραγουδάει σαν το πουλί, είναι ένας μη παραγωγικός εργάτης. Όταν πουλάει το τραγούδι της για χρήμα, γίνεται ως προς αυτό μισθωτός εργάτης ή πωλητής εμπορεύματος. Αλλά η ίδια τραγουδίστρια, προσλαμβανόμενη από έναν entrepreneur (επιχειρηματία), που τη βάζει να τραγουδά για να κάνει χρήματα, είναι ένας παραγωγικός εργάτης, γιατί παράγει απευθείας κεφάλαιο. Ένας δάσκαλος, που διδάσκει άλλους, δεν είναι παραγωγικός εργάτης. Αλλά ένας δάσκαλος, που έχει προσληφθεί σαν μισθωτός εργάτης σε ένα ινστιτούτο μαζί με άλλους, για ν’ αξιοποιήσει μέσα από την εργασία του το χρήμα του επιχειρηματία του knowledge mongering institution (ιδρύματος, που νομισματοποιεί τη γνώση) είναι ένας παραγωγικός εργάτης.
(Κ. Μαρξ, Αποτελέσματα της άμεσης διαδικασίας παραγωγής, Α/Συνέχεια, Αθήνα, 1983)
Αν έχουμε το δικαίωμα να διαλέξουμε ένα παράδειγμα έξω από τη σφαίρα της υλικής παραγωγής, τότε ένας δάσκαλος είναι παραγωγικός εργάτης όταν όχι μόνο επεξεργάζεται παιδικά κεφάλια, μα τσακίζεται κι ο ίδιος στη δουλειά για να πλουτίζει ο επιχειρηματίας. Το ότι ο τελευταίος έχει τοποθετήσει τα κεφάλαιά του σε ένα εργοστάσιο εκπαίδευσης αντί σε ένα εργοστάσιο λουκάνικων δεν αλλάζει τίποτα στη σχέση. Η έννοια λοιπόν του παραγωγικού εργάτη καθόλου δεν περικλείει μονάχα μια σχέση ανάμεσα στη δράση και στο ωφέλιμο αποτέλεσμα, ανάμεσα στον εργάτη και στο προϊόν εργασίας, αλλά περικλείει και μια σχέση παραγωγής ειδικά κοινωνική που έχει γεννηθεί ιστορικά και βάζει στον εργάτη τη σφραγίδα του άμεσου μέσου αξιοποίησης του κεφαλαίου. Έτσι δεν είναι ευτύχημα, αλλά ατύχημα να είναι κανείς παραγωγικός εργάτης.
(Καρλ Μαρξ, Το Κεφάλαιο, τομ. 1ος, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα, 1996)
 |
| Karl Marx (1818-1883) |
Η παραγωγή δεν μπορεί να χωριστεί από την πράξη του παράγειν, όπως γίνεται σε όλους τους εκτελεστές καλλιτέχνες, ρήτορες, ηθοποιούς, δασκάλους, γιατρούς, παππάδες κτλ. Και εδώ μόνο σε μικρή έκταση συντελείται ο κεφαλαιοκρατικός τρόπος παραγωγής και λόγω της φύσης του πράγματος μπορεί να συντελείται μόνο σε μερικές σφαίρες. Λόγουχάρη στα εκπαιδευτικά ιδρύματα οι δάσκαλοι μπορούν να είναι μόνο μισθωτοί εργάτες για τον επιχειρηματία του εκπαιδευτικού ιδρύματος. Τέτοια εκπαιδευτικά εργοστάσια υπάρχουν πολυάριθμα στην Αγγλία. Παρόλο που οι δάσκαλοι δεν είναι παραγωγικοί εργάτες σε σχέση με τους μαθητές, είναι σε σχέση με τον επιχειρηματία τους. Ο επιχειρηματίας ανταλλάσσει το κεφάλαιό του με την εργατική τους δύναμη και με αυτήν τη διαδικασία πλουτίζει.
(Καρλ Μαρξ, Θεωρίες για την υπεραξία, τομ. 1ος, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα, 1984)
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)