Το ισοζύγιο αγαθών από την Τράπεζα της Ελλάδας για την περιόδο 2002-2019

balance of goods
Infogram

Η εξέλιξη της κατανομής της παγκόσμιας παραγωγής και του πληθυσμού ανά γεωγραφική περιοχή (1960-2019)

Μεταξύ του 1960 και του 1980 η Ευρώπη (συμπεριλαμβανομένης της κεντρικής Ασίας) μαζί με τη Βόρεια Αμερική συσσώρευαν, περίπου, από το 70 έως το 80% της παγκόσμιας παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συγκεντρώνοντας, την ίδια περίοδο, μόλις το 30% περίπου του παγκόσμιου πληθυσμού. Το μερίδιο αυτό υποχωρεί διαρκώς τις τελευταίες δεκαετίες έχοντας πέσει μόλις στο 54% το 2019 ενώ ο πληθυσμός τους έχει συρρικνωθεί, περίπου, στο 22% του παγκόσμιου πληθυσμού. Η τάση αυτή είναι πολύ πιθανό να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο τις επόμενες δεκαετίες.

 

Η εξέλιξη της κατανομής της παγκόσμιας παραγωγής και του πληθυσμού ανά γεωγραφική περιοχή (1960-2019)

(Στοιχεία: worldbank.org)

(Επεξεργασία: Δ. Λ.)

O Pierre Bourdieu για την κοινωνική γήρανση (ή ανάμεσα στις διαθέσεις και τις θέσεις, τις βλέψεις και τις πραγματώσεις)

Pierre Bourdieu, 1930-2002

Η κοινωνική γήρανση* δεν είναι τίποτε άλλο από αυτή τη βραδεία διεργασία πένθους ή, αν προτιμάτε, αποεπένδυσης (κοινωνικά επικουρούμενης και ενθαρρημένης), η οποία άγει τους δρώντες να προσαρμόσουν τις βλέψεις τους στις αντικειμενικές τους πιθανότητες, οδηγώντας τους έτσι να ασπαστούν τη συνθήκη τους, να γίνουν αυτό που είναι*, να αρκεστούν* σε αυτό που έχουν, έστω και αγωνιζόμενοι, με τη συλλογική συνενοχή, να εξαπατήσουν τον εαυτό τους ως προς το τι είναι και τι έχουν, να ξεγράψουν* όλες τις παράπλευρες δυνατότητες που σιγά-σιγά εγκαταλείφθηκαν στο δρόμο και όλες τις προσδοκίες που αναγνωρίστηκαν ως μη πραγματοποιήσιμες επειδή παρέμεναν απραγματοποίητες.

(Pierre Bourdieu, Η Διάκριση, Πατάκης, 2002) 

[* Όλες οι υπογραμμίσεις στο πρωτότυπο]

Ποσοστό πληθυσμού ηλικίας 65 ετών και άνω ανά περιφέρεια (2020)

O Μπάουμαν για το "πρόβλημα της ταυτότητας" στη μετανεωτερικότητα

Zygmunt Bauman (1925-2017)

Η νέα, χαρακτηριστικά νεωτερική και πιθανόν άνευ προηγουμένου πλευρά της σημερινής ποικιλομορφίας είναι η αδύναμη, χαλαρή και άτονη θεσμοποίηση των διαφορών, και η συνακόλουθη αστάθεια, ευπλασία και βραχυβιότητά τους. Εάν και εφόσον από την εποχή της «εξάχνωσης», και καθ' όλη τη νεωτερική περίοδο των «προταγμάτων ζωής», το «πρόβλημα της ταυτότητας» ήταν το ερώτημα του πώς να δομήσεις την ταυτότητά σου, πώς να τη συγκροτήσεις συνεκτικά και πώς να της προσδώσεις μια καθολικά αναγνωρίσιμη μορφή, σήμερα το πρόβλημα της ταυτότητας ανακύπτει κυρίως από τη δυσκολία του να διατηρήσεις μια ταυτότητα επί μακρόν, από το σχεδόν ανέφικτο του να βρεις μια τέτοια μορφή έκφρασης της ταυτότητας ώστε να αντέχει στο χρόνο και να αναγνωρίζεται εφ' όρου ζωής, και από τη συνακόλουθη ανάγκη να μην υιοθετείται μια ταυτότητα με μεγάλη ζέση, ώστε να είσαι έτοιμος την εγκαταλείψεις αμέσως μόλις χρειαστεί. H πηγή της σύγχυσης και της αγωνίας δεν είναι τόσο η συνύπαρξη πολλών ειδών, όσο η ρευστότητά τους, η περιβόητη πια δυσκολία να τα επισημάνεις και να τα ορίσεις όλα αυτά που επαναφέρουν την κεντρική και οδυνηρότερη αγωνία: αυτή την αγωνία που σχετίζεται με την ταυτότητάς σου και με την απουσία ανθεκτικών στο χρόνο, αξιόπιστων και βάσιμων σημείων αναφοράς που θα συνέβαλλαν στο να καταστεί η ταυτότητα πιο σταθερή και ασφαλής.

(Zygmunt Bauman, Η Μετανεωτερικότητα και τα Δεινά της, Ψυχογιός, Αθήνα, 2002)

Αιτήσεις για πολιτικό άσυλο ανήλικων προσφύγων στην ΕΕ για το 2020

13.600 αιτήσεις ασύλου στα κράτη μέλη της Ε.Ε. για το 2020 προέρχονταν από ασυνόδευτους ανηλίκους. Στην πλειοψηφία τους πρόκειται για αγόρια ηλικίας από 7 έως έως 17 ετών. Η κύρια ιθαγένεια των παιδιών αυτών είναι από το Αφγανιστάν, τη Συρία και το Πακιστάν. (Για στοιχεία βλ.: 13 600 unaccompanied minors seeking asylum in the EU in 2020). Στον παρακάτω πίνακα μπορούμε να δούμε τις ροές ανάμεσα σε τρεις επιλεγμένες χώρες καταγωγής (Αφγανιστάν, Πακιστάν και Συρία) και αίτησης (Γερμανία, Ελλάδα, Ιταλία) με βάση τα στοιχεία της eurostat για το 2020: 

 

(Για τα συνολικά στοιχεία: eurostat | 2020)

Μαρτυρίες από το στρατόπεδο προσφύγων της Μόριας

Είμαι η Παρβάνα Αμίρι, γεννήθηκα στην επαρχία Χεράτ του Αφγανιστάν. Έχω τέσσερις αδελφές και δύο αδελφούς και είμαι το πέμπτο παιδί στην οικογένειά μου. Φύγαμε εξαιτίας των πολιτικών προβλημάτων, που αντιμετώπιζε ο πατέρας μου. Πριν τρεισήμισι χρόνια γίναμε πρόσφυγες. Αφού περάσαμε τα σύνορα μέσω του Πακιστάν, του Ιράν και της Τουρκίας, φτάσαμε στο νησί της Λέσβου, στην Ελλάδα. Φτάσαμε στο προσφυγικό στρατόπεδο της Μόριας στις 18 Σεπτεμβρίου του 2019.  Μπόρεσα να βρω τον δρόμο μου μέσα από την αλληλεγγύη των ανθρώπων. Επιθυμώ ειρήνη στον κόσμο. Επιθυμώ έναν κόσμο χωρίς σύνορα. Θέλω έναν κόσμο, όπου τα παιδιά δεν θα πεθαίνουν από τον υποσιτισμό και οι γυναίκες δεν θα πεθαίνουν από τη βία. Εύχομαι να είναι δυνατές οι καρδιές όλων εκείνων, που αναγκάζονται να φύγουν από τα σπίτια τους και να μη χάνουν τον δρόμο τους, όταν αντιμετωπίζουν δυσκολίες.

(Parwana Amiri, Η πένα μου δεν σπάει, τα σύνορα είναι που θα σπάσουν. Γράμματα στον κόσμο από τη Μόρια, Εκδ. Ακυβέρνητες Πολιτείες, Θεσσαλονίκη, 2021)

Ανεργία και αυτοκτονίες κατά την περίοδο 2008-2015 στην Ελλάδα

(Στοιχεία: ΟΟΣΑ

Επεξεργασία: Δ.Λ.)

H "ανομική αυτοκτονία" κατά τον Emile Durkheim

Ο Ντυρκέμ ήταν ο πρώτος κοινωνιολόγος που εισήγαγε τη στατιστική στις μελέτες του και συγκεκριμένα στο έργο του Η αυτοκτονία. Έδειξε ότι ορισμένες πλευρές της ανθρώπινης συμπεριφοράς -ακόμα και αυτές που τις χαρακτηρίζουμε προσωπικές- μπορεί να ερμηνευτούν κοινωνικά. [...] Αυτό που ήθελε να μελετήσει ο Ντυρκέμ ήταν το κατά πόσον τα ποσοστά και οι αιτίες αυτοκτονιών συνδέονταν με το βαθμό κοινωνικής ενσωμάτωσης των αυτοχείρων, αποκλείοντας κατ’ αυτό τον τρόπο τους κλιματικούς και τους ψυχολογικούς παράγοντες. [...]

[Η] ανομική αυτοκτονία, που εμφανίζεται σε περιόδους κατά τις οποίες παρατηρείται κοινωνική αποδιοργάνωση. Για παράδειγμα, οι ανομικές αυτοκτονίες αυξάνονται σε περιόδους οικονομικής κρίσης, αλλά και σε περιόδους ευημερίας, γιατί οι άνθρωποι χάνουν τους κοινωνικούς δεσμούς τους. (Κοινωνιολογία Γ Λυκείου, σελ. 19 σχολικού βιβλίου)

***

Ο Ντυρκέμ συνδέει τον τύπο αυτό αυτοκτονίας με τα παράγωγα του βιομηχανικού καπιταλιστικού κόσμου και την ταυτόχρονη απώλεια ηθικών αξιών, κανόνων και κοινωνικών δεσμών μέσα από φαινόμενα οικονομικών χρεωκοπιών και κοινωνικών συγκρούσεων. Όπως παρατηρεί: 

Πράγματι, στις περιπτώσεις οικονομικών καταστροφών, πραγματοποιείται μια υποβάθμιση που ρίχνει απότομα ορισμένα άτομα σε μια κατάσταση υποδεέστερη από αυτήν που βρίσκονταν πρωτύτερα. Τα άτομα, λοιπόν, πρέπει να μειώσουν τις απαιτήσεις τους, να περιορίσουν τις ανάγκες τους και να μάθουν να συγκρατούνται περισσότερο. Όλοι οι καρποί της κοινωνικής τους δράσης χάνονται. Όσον αφορά, δε, την ηθική τους εκπαίδευση, αυτή πρέπει να επαναπροσδιοριστεί. [...] Ως αποτέλεσμα, δεν προσαρμόζονται στην κατάστασή τους και η ίδια η προοπτική που ανοίγεται μπροστά τους δείχνει αφόρητη. 

Ταυτόχρονα, όμως, η ανομική αυτοκτονία εμφανίζεται και σε περιόδους ευημερίας και συγκέντρωσης πλούτου:

Με την αυξανόμενη ευημερία οι επιθυμίες αυξάνουν. Την ίδια στιγμή που οι παραδοσιακοί κανόνες έχουν χάσει την αυθεντία τους, οι νέες διευρυμένες επιθυμίες τους παρωθούν [εν. τα άτομα] και τους κάνουν πιο απαιτητικούς και ανυπόμονους απέναντι σε κάθε έλεγχο. Η κατάσταση απορύθμισης ή ανομίας εντείνεται κατ' αυτόν τον τρόπο περισσότερο εξαιτίας παθών που πειθαρχούνται λιγότερο τη στιγμή ακριβώς που χρειάζεται να πειθαρχηθούν περισσότερο.

 (Emile Durkheim, Le Suicide, PUF, "col. Quadridge", Παρίσι, 1985, σ. 280 & 281 αντίστοιχα [* Μετάφραση: Δ. Λ.])