Κοινωνιολογική Φαντασία

Τετάρτη 15 Ιανουαρίου 2020

Ερωτήσεις Επανάληψης - Κεφάλαια 9 & 10

tiny.cc/erotiseis9kai10a
Ερωτήσεις Κλειστού Τύπου - Κεφάλαιο 9 & 10

Κυριακή 12 Ιανουαρίου 2020

Με ποιον τρόπο η κοινωνικοποίηση συντηρεί τα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά προνόμια των κυρίαρχων τάξεων μέσω δομών όπως η εκπαίδευση σύμφωνα με την μαρξιστική προσέγγιση; Πώς βλέπει τον αναπαραγωγικό ρόλο του σχολείου ο Λουί Αλτουσέρ;

A. Με ποιον τρόπο η κοινωνικοποίηση συντηρεί τα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά προνόμια των κυρίαρχων τάξεων μέσω δομών όπως η εκπαίδευση σύμφωνα με την μαρξιστική προσέγγιση;

B. Πώς βλέπει τον αναπαραγωγικό ρόλο του σχολείου ο Λουί Αλτουσέρ;

Απάντηση

Α. Οι μαρξιστές προσεγγίζουν την κοινωνικοποίηση ως μια διαδικασία μέσω της οποίας διαιωνίζεται η καθεστηκυία τάξη πραγμάτων. Όταν για παράδειγμα, οι άνθρωποι κοινωνικοποιούνται, αποδέχονται την οικογενειακή τους καταγωγή μέσω της εκμάθησης των κοινωνικών κανόνων που προσιδιάζουν στην κοινωνική τους τάξη (ή την κοινωνική τους θέση). Οι μαρξιστές θεωρούν ότι οι άνθρωποι μαθαίνουν να αποδέχονται την κοινωνική τους θέση, πριν ακόμα αποκτήσουν συνείδηση των οικονομικών σχέσεων κυριαρχίας. Μαθαίνουν δηλαδή από νεαρή ηλικία όλους τους κανόνες που διέπουν τη θέση τους και στη συνέχεια αποκτούν συνείδηση της κατάταξής τους στο κοινωνικό πλαίσιο ως κάτι το εντελώς φυσικό. Κατά συνέπεια η κοινωνικοποίηση συντηρεί τα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά προνόμια των κυρίαρχων τάξεων μέσω δομών όπως, για παράδειγμα, η εκπαίδευση, η οποία αναπαράγει τις κοινωνικές θέσεις. (Σελ. 58 σχολικού βιβλίου)

Β. Ο Λ. Αλτουσέρ (L. Althusser, 1918-1990), επηρεασμένος από τη σκέψη του Μαρξ προσέθεσε στους μηχανισμούς καταστολής και τους ιδεολογικούς μηχανισμούς με τους οποίους το κράτος αναπαράγει την κυρίαρχη ιδεολογία. Οι ιδεολογικοί μηχανισμοί, είτε δημόσιοι είτε ιδιωτικοί, λειτουργούν με βάση την πειθώ και την προπαγάνδα. Σ’ αυτούς τους μηχανισμούς κατατάσσουν οι μαρξιστές το σχολείο, την οικογένεια, την κοινωνική ασφάλεια, τον έλεγχο των ανηλίκων παραβατών κ.ά.

Οι ιδεολογικοί μηχανισμοί του κράτους επιτρέπουν την αναπαραγωγή των κυρίαρχων κοινωνικών σχέσεων και δημιουργήθηκαν, σύμφωνα με τον Λ. Αλτουσέρ, επειδή οι μηχανισμοί καταστολής δεν αρκούν για να διασφαλίσουν την ηγεμονία της κυρίαρχης τάξης. (σελ. 143 σχολικού βιβλίου)

Παρασκευή 10 Ιανουαρίου 2020

Οικονομικές διακυμάνσεις, καπιταλιστικά κύματα, ανισότητες

Από τότε που ο άνθρωπος άρχισε να δίνει λύσεις στο πρόβλημα της επιβίωσης με το σύστημα της αγοράς, η οικονομία γίνεται ευάλωτη στις διακυμάνσεις. Το προϊόν, η απασχόληση και οι τιμές μεταβάλλονται συχνά, και αυτή η συχνότητα ανάγει τις μεταβολές σε «σήμα κατατεθέν» του οικονομικού συστήματος.

Οι οικονομικές διακυμάνσεις ή μεταβολές διακρίνονται σε ύφεση (κάμψη), που εκδηλώνεται με την πτώση των οικονομικών δεικτών, και σε πληθωρισμό (ή και υπερπληθωρισμό), που επισημαίνεται με την άνοδο των οικονομικών δεικτών, όπως, για παράδειγμα, του γενικού δείκτη τιμών.

Η Οικονομική Ιστορία, όπως αναφέρθηκε και αλλού, δε στερείται θεωρητικού υποβάθρου. Έτσι, οι οικονομικές διακυμάνσεις ή μεταβολές, οι οποίες για κάποιους αποτελούν την αχίλλειο πτέρνα του οικονομικού συστήματος, ενώ για άλλους καταμαρτυρούν τη χαμαιλεόντειο προσαρμοστικότητά του, θεωρητικοποιούνται και ταξινομούνται σε «κύκλους» ή «κύματα».

Οι κύκλοι αυτοί μπορεί να είναι:

-Μακροχρόνιοι, δηλαδή να κυμαίνονται μέχρι και πενήντα (50) έτη από κορυφή σε κορυφή κυμάτων, για να περιγράψουν μακροχρόνιες τάσεις της οικονομία που περιέχει αρκετές κρίσεις (waves of Nikolai Kondratieff, 1926)

-Μεσαίας διάρκειας, που όμως κυμαίνονται από δεκαπέντε (15) έως είκοσι πέντε (25) χρόνια, με μία ή και περισσότερες οικονομικές κρίσεις (Simon Kuznets, 1930).

-Βραχυχρόνιοι, που διαρκούν περίπου 40 μήνες και δεν περικλείουν απαραίτητα φάση κρίσης (J. Kitchin, 1923).

(Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου, σελ. 164)

Οι κύκλοι αυτοί ή κύματα διακρίνονται σε φάσεις, όπως και τα κύματα της θάλασσας: ανεβαίνουν, κατεβαίνουν, ξανανεβαίνουν και κατεβαίνουν πάλι με παραδειγματική συχνότητα, την οποία κανονίζουν η ένταση του «αέρα» αλλά και η μεταξύ τους «απόσταση». Στο υψηλότερο σημείο των κυμάτων (στη βιβλιογραφία επικρατεί ο όρος «κύκλοι», επειδή η κίνηση επαναλαμβάνεται) και μετά από μια περίοδο οικονομικής ανθοφορίας (prosperity) επέρχεται η οικονομική κρίση (recession), ενώ στο κατώτερο σημείο του κύματος ή κύκλου λύεται η περίοδος της ύφεσης (depression), για να ακολουθήσει ανάκαμψη (recovery) κ.ο.κ. Διαγραμματικά, οι διακυμάνσεις εκτυλίσσονται κατά μήκος μιας ανοδικής γραμμής που παριστάνει τη μακροχρόνια ανοδική τάση της οικονομίας.

Η παραπάνω άποψη, που επιβεβαιωνόταν τουλάχιστον έως και την περίοδο της «χρυσής εποχής», είναι η άποψη των υπερασπιστών του οικονομικού μας συστήματος. Από την άλλη πλευρά όμως, την πλευρά της φύσης, τα κύματα, όσο και να υψωθούν, δεν είναι δυνατόν να πορεύονται ανοδικά και κάποτε, όταν απολήγουν στις ακτές, σβήνουν. Αυτήν την πλευρά, υποστηρίζουν οι μαρξιστές με εκπρόσωπο στις θεωρίες των οικονομικών μεταβολών τον Ernest Mandel και τη θεωρία του για τα μακρά κύματα.