Πέμπτη 28 Νοεμβρίου 2019

Η πολιτική επιρροή είναι άνισα κατανεμημένη - Robert Dahl


Robert Dahl
Οι διαφορές στο ποσοστό της επιρροής που ασκούν οι άνθρωποι μπορεί γενικά να αποδοθούν σε τρεις βασικούς παράγοντες που τις εξηγούν:

1) Οι διαφορές που υπάρχουν στην κατανομή των πολιτικών πόρων. Ένα πολιτικός πόρος αποτελεί μέσο με το οποίο ένα πρόσωπο μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά άλλων προσώπων. Κατά συνέπεια, πολιτικούς πόρους αποτελούν: το χρήμα, η πληροφόρηση, τα τρόφιμα, η απειλή χρήσης της δύναμης, το επάγγελμα, η φιλία, η κοινωνική θέση, το νομοθετικό δικαίωμα, η ψήφος και πολλά άλλα πράγματα.

2) Η ποικιλία της επιδεξιότητας και της αποτελεσματικότητας με τις οποίες ορισμένα άτομα χρησιμοποιούν τους πολιτικούς τους πόρους. Οι διαφορές στην πολιτική δεξιοτεχνία απορρέουν με τη σειρά τους από τις διαφορές που υπάρχουν στο χάρισμα, στις ευκαιρίες και στα κίνητρα που ωθούν στην απόκτηση και στην πρακτική χρήση των πολιτικών επιδεξιοτήτων.

3) η πολυμορφία σχετικά με την έκταση που τα άτομα χρησιμοποιούν τους πόρους τους για πολιτικούς σκοπούς. Μεταξύ δυο ατόμων π.χ. που διαθέτουν ίσο πλούτο το ένα χρησιμοποιεί τον πλούτο του για να αποκτήσει επιρροή, ενώ το άλλο χρησιμοποιεί το δικό του για να πετύχει στον επιχειρηματικό τομέα. Οι ποικιλίες αυτές αποδίδονται με τη σειρά τους σε άλλες που αναφέρονται σε κίνητρα που πηγάζουν από παραλλαγές στα χαρίσματα και στην πείρα.

Η αιτιώδης αλυσιδωτή σχέση θα μπορούσε να εμφανιστεί όπως στην εικόνα 5. Οι σχετικοί κρίκοι στο διάγραμμα αποτελούν μέρος της αλυσίδας που συνδέει αίτιο και αποτέλεσμα:


Εικόνα 5

(Robert Dahl, Σύγχρονη πολιτική ανάλυση, Εκδ. Παπαζήση, Αθήνα, 1979)

Κυριακή 24 Νοεμβρίου 2019

Τα χαρακτηριστικά της Μεταβιομηχανικής Κοινωνίας


Οι νέες τεχνολογίες (εξελιγμένοι υπολογιστές, ρομποτική, τηλεπικοινωνιακοί δο ρυφόροι) είναι τα επιτεύγματα της μεταβιομηχανικής κοινωνίας. Σε αυτή την κοινωνία η πληροφορία δείχνει να είναι το «κλειδί» για τη μεγαλύτερη ανάπτυξη, για την αύξηση της παραγωγικότητας και για την ταχύτητα στη λήψη αποφάσεων. Δείχνει όμως να είναι το «κλειδί» και για σημαντικές αλλαγές στον τρόπο διοίκησης αλλά και διαχείρισης των επιχειρήσεων, των οργανισμών κτλ. Γι’ αυτό το λόγο η συσσώρευση των πληροφοριών θεωρείται εξίσου σημαντική με τη συσσώρευση του κεφαλαίου, αφού, όσο η γνώση επεκτείνεται, τόσο οι κατέχοντες γίνονται πλουσιότεροι.

Oι Alan Fisher, Colin Clark και Jean Fourastié ξεχωρίζουν τις πρωτογενείς, δευτερογενείς και τριτογενείς δραστηριότητες μιας οικονομίας. Ο Colin Clark στο βιβλίο του Conditions of Economic Progress διέκρινε την τάση ανάπτυξης του τριτογενή τομέα παραγωγής στις βιομηχανικές κοινωνίες ήδη από τη δεκαετία του 1940 (Γράφημα 1):



Γράφημα1

Οι μεταβιομηχανικές κοινωνίες χαρακτηρίζονται από την διόγκωση του λεγόμενου "τεταρτογενούς τομέα" δραστηριοτήτων, δηλαδή του τομέα εκείνου της οικονομίας που περιλαμβάνει τις κατεξοχήν γνωσιακές δραστηριότητες όπως τεχνολογία, τηλεπικοινωνίες, επιστημονική έρευνα και ανάπτυξη, συμβουλευτική (consultant), σχεδιασμός, εκπαίδευση κλπ. (Γράφημα 2)


 

Γράφημα2
Πολλοί μελετητές ισχυρίζονται ότι η μεταβιομηχανική κοινωνία σηματοδοτεί μια φάση στην ιστορία κατά την οποία γίνεται εφικτή η αξιοποίηση της ανθρώπινης ευφυΐας και λογικής κατά τρόπο επιστημονικό και συστηματικό, γεγονός που οδήγησε στην παραγωγή των τεχνολογιών της πληροφορικής και της επικοινωνίας.

Έτσι, θα μπορούσαμε να πούμε ότι, όπως η βιομηχανική κοινωνία οργανώθηκε και λειτούργησε γύρω από τη συσσώρευση του κεφαλαίου, των επενδύσεων και της παραγωγής, κατά έναν ανάλογο τρόπο η λεγόμενη μεταβιομηχανική κοινωνία οργανώθηκε και λειτούργησε γύρω από τον τομέα της γνώσης.

Παρασκευή 22 Νοεμβρίου 2019

Οι ομάδες πίεσης ταυτίζονται με τις ομάδες συμφερόντων;

Οι ομάδες πίεσης ή οι ομάδες συμφερόντων ή τα λόμπι είναι συνεκτικές κοινωνικές ομάδες που δραστηριοποιούνται οργανωμένα με σκοπό την προώθηση αιτημάτων και συμφερόντων. Η προώθηση των αιτημάτων τους γίνεται μέσω της πίεσης και της επιρροής που ασκούν κατά τις διαδικασίες λήψης πολιτικών αποφάσεων.
(Κοινωνιολογία Γ Λυκείου βιβλίο μαθητή σ. 145)


Στην κοινωνία των πολιτών περιλαμβάνονται και οι ομάδες πίεσης. Πρόκειται για ομάδες που προσπαθούν να επηρεάσουν την Κυβέρνηση, επιδιώκοντας την ικανοποίηση των συμφερόντων των μελών τους (π.χ. συνδικάτα, ενώσεις γονέων κτλ.).  
(Πολιτική Παιδεία Α Γενικού Λυκείου, σ. 113)



Οι ομάδες συμφερόντων όμως είναι και ομάδες πίεσης; Ασκούν δηλαδή αναγκαστικά οι ομάδες συμφερόντων πίεση στην πολιτική εξουσία με σκοπό την προώθηση των οικονομικών ή πολιτικών τους αιτημάτων;


Απάντηση

Οι ομάδες πίεσης/συμφερόντων είναι μια νέα μορφή πολιτικής οργάνωσης και δράσης που αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα στις περισσότερες δυτικές δημοκρατίες. 

Οι ομάδες πίεσης/συμφερόντων ή «τα οργανωμένα συμφέροντα», όπως έχει επικρατήσει να λέγονται, λειτουργούν με έναν ρόλο διαμεσολαβητικό μεταξύ πολιτών και κράτους. Εκπροσωπούν συγκεκριμένα συμφέροντα, δεν πρόκειται, επομένως, για θεσμό αντιπροσώπευσης. Είναι οργανωμένες ενώσεις πολιτών που σκοπεύουν, μέσα από την άσκηση πίεσης στην πολιτική εξουσία, να προωθήσουν τα συμφέροντα μιας συγκεκριμένης κοινωνικής ομάδας (π.χ. αγροτικές, εργατικές συνδικαλιστικές οργανώσεις, επαγγελματικές ενώσεις, ενώσεις καταναλωτών κ.ά.). 

Ομάδες πίεσης και ομάδες συμφερόντων χρησιμοποιούνται εναλλακτικά ως όροι ταυτόσημοι. H ομάδα συμφερόντων πάντως έχει ευρύτερο περιεχόμενο, αφού κάθε ομάδα συμφερόντων δεν ασκεί πίεση στην εξουσία. Ενδέχεται, όμως, να αποβεί δυνητικά σε ομάδα πίεσης.


(Πολιτική και Δίκαιο Β΄ Γενικού Λυκείου, σ. 89)