Η πιλοτική έρευνα [1] αποτελεί μια μικρής κλίμακας δοκιμαστική έρευνα, που πραγματοποιείται στο πλαίσιο προετοιμασίας για την τελική έρευνα. Η διενέργεια πιλοτικής έρευνας, κατά τα πρώτα στάδια μιας ερευνητικής προσπάθειας, αποτελεί καθοριστικό βήμα για την επιτυχή ολοκλήρωση αυτής της προσπάθειας. Οι λόγοι για κάτι τέτοιο πολλοί: η πιλοτική έρευνα βοηθά τους ερευνητές και τις ερευνήτριες να βελτιώσουν το σχεδιασμό της έρευνάς τους, να καθορίσουν το κατάλληλο μέγεθος δείγματος, να διαμορφώσουν κατάλληλα τις ερωτήσεις τους, να εντοπίσουν τις αδυναμίες της μεθοδολογίας ή να εντοπίσουν τεχνικά προβλήματα που μπορεί να ανακύψουν, επιτρέποντάς τους την ίδια στιγμή να εκτιμήσουν το κόστος, σε χρόνο και χρήμα, του όλου εγχειρήματος.
Τα παρακάτω στοιχεία προέρχονται από μια πιλοτική ποσοτική έρευνα που διεξήχθη στα τέλη του 2019 σε δείγμα 79 εργαζόμενων και μέλη σωματείων στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών. Σκοπός της έρευνας, η διερεύνηση της στάσης των εργαζόμενων απέναντι στη συνδικαλιστική δράση των σωματείων του κλάδου. Κατά το πρώτο στάδιο διεξαγωγής αυτής της έρευνας κρίθηκε απαραίτητη η πραγματοποίηση μιας πιλοτικής με σκοπό να βοηθήσει τόσο στον έλεγχο της εγκυρότητας (reliability) και της αξιοπιστίας (validity) του ερωτηματολογίου [2], όσο και στην τελική του διαμόρφωση -μέσα από τον τρόπο με τον οποίο αποκρίνονταν οι ερωτώμενοι στις ερωτήσεις.
Η πιλοτική αυτή έρευνα πέτυχε να αναδείξει τις αδυναμίες του αρχικού σύντομου ερωτηματολογίου. Καθοριστική όμως υπήρξε η συμβολή της και σε κάτι επιπλέον: στη ριζική αναμόρφωση του ερωτηματολογίου μέσα από τις απαντήσεις που καταγράφηκαν σε μια παραγκωνισμένη ερώτηση στο αρχικό ερωτηματολόγιο (ερώτηση κατάταξης, classification) πάνω στις διεκδικήσεις, που το ερχόμενο χρονικό διάστημα όφειλαν να θέσουν κατά προτεραιότητα τα σωματεία του κλάδου.
- Ποια αιτήματα πρέπει να παλέψουν τα σωματεία το ερχόμενο διάστημα;
Επιλέξτε κατά σειρά προτεραιότητας:
- Αυξήσεις μισθών
- Μείωση χρόνου εργασίας
- Υπεράσπιση θέσεων εργασίας ενάντια σε απολύσεις
- Βελτίωση συνθηκών εργασίας
- Σταθερή δουλειά
Η ανάδειξη θεμάτων όπως η βελτίωση των συνθηκών εργασίας (1η επιλογή 38.7%) ή η υπεράσπιση των θέσεων εργασίας (2η επιλογή 30.6%) έναντι αιτημάτων όπως οι αυξήσεις μισθών ή η μείωση του χρόνου εργασίας (βλ. το παραπάνω γράφημα) βοήθησε στην αναδιαμόρφωση και την προσθήκη νέων ερωτήσεων του κλειστού τύπου ερωτηματολογίου, όσο και στη συμπλήρωσή του μέσα από τη διενέργεια συνεντεύξεων με μέλη σωματείων του κλάδου.
Παρόλα αυτά, οι πιλοτικές έρευνες δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ούτε για την εξαγωγή συμπερασμάτων ούτε στον έλεγχο υποθέσεων. Επιτυχημένες είναι όταν φέρνουν στην επιφάνεια αδυναμίες ή μη αναμενόμενα αποτελέσματα των μεθόδων που τίθενται σε εφαρμογή. Αντίθετα, η αγνόηση των θεμάτων που φωτίζουν μπορεί να θέσει σε κίνδυνο ακόμα και την ακεραιότητα του όλου ερευνητικού εγχειρήματος.
Δ.Λ.
Σημειώσεις:
[1] Smith, C.A. (2019), "The Uses of Pilot Studies in Sociology", The American Sociologist, 50, 589–607 https://doi.org/10.1007/s12108-019-09419-y
[2] Αξιοπιστία: σταθερότητα αποτελεσμάτων μέτρησης σε επαναλαμβανόμενες μετρήσεις. Εγκυρότητα: επιτυχής μέτρηση του επιδιωκόμενου.
