Εισαγωγή στην οικονομική κοινωνιολογία

 

Παρά το γεγονός ότι η οικονομική κοινωνιολογία δεν έχει ζωή μεγαλύτερη από έναν αιώνα, οι πνευματικές της ρίζες εντούτοις ανιχνεύονται σε παλαιότερες παραδόσεις της φιλοσοφικής και κοινωνικής σκέψης. Κατά το τελευταίο τέταρτο του περασμένου αιώνα η οικονομική κοινωνιολογία γνώρισε μια εκρηκτική ανάπτυξη και πλέον έχει εδραιωθεί ως διακριτό υπο-πεδίο των κοινωνικών επιστημών. Το βιβλίο αυτό αφού αρχικά σκιαγραφεί την ιστορική της διαδρομή, σε αντιπαραβολή με την κυρίαρχη οικονομική σκέψη,  κατόπιν αναζητά τις καταβολές συγκρότησής της όπως αυτές εντοπίζονται στα έργα των Μαρξ, Βέμπερ, Ντιρκέμ, Σουμπέτερ, Πολάνυι, Πάρσονς-Σμέλσερ φτάνοντας έως τις πιο σύγχρονες εξελίξεις.

(Neil J. Smelser & Richard Swedberg, The Handbook of Economic Sociology)

Υπολογίζοντας την ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή

 

shinyapps.io

Η πτώση του προσδόκιμου ζωής μέσα από τα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών

Πάνω από 6,5 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους σε παγκόσμιο επίπεδο από τις αρχές του 2020 εξαιτίας της πανδημίας covid-19 σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO). Τα πρόσφατα στοιχεία που φέρνει στο φως η έκθεση των Ηνωμένων Εθνών (UNWPP) για την εξέλιξη του παγκόσμιου πληθυσμού καταγράφουν τις σοβαρές δημογραφικές επιπτώσεις που επέφερε το γεγονός αυτό στο προσδόκιμο ζωής ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων οικονομιών. Το 2021, το προσδόκιμο ζωής στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες του πλανήτη παρέμεινε 7 χρόνια κάτω από τον παγκόσμιο μέσο όρο, εξαιτίας της πανδημίας covid-19 σε συνδυασμό με τα υψηλά επίπεδα παιδικής και μητρικής θνησιμότητας, τις γεωπολιτικές συγκρούσεις και τις επιπτώσεις της επιδημίας του HIV. (Για τη σχέση προσδόκιμου ζωής και κατά κεφαλήν ΑΕΠ βλ. εδώ. Για τη σχέση δαπανών υγείας ως ποσοστό του ΑΕΠ ανά γεωγραφική περιοχή και προσδόκιμου ζωής εδώ).

Την ίδια στιγμή, πτώση του προσδόκιμου ζωής καταγράφηκε και σε πολλές ανεπτυγμένες οικονομίες, με το προσδόκιμο στις ΗΠΑ -που ξεπέρασαν το ένα εκατομμύριο νεκρούς από την αρχή της πανδημίας- να αγγίζει το χαμηλότερο σημείο των τελευταίων 26 ετών. Πολύ υψηλά επίπεδα θανάτων σημειώθηκαν σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες επίσης, όπως η Ρουμανία, η Τσεχία, το Βέλγιο, αλλά και η Ελλάδα -η οποία για διαδοχικούς μήνες παρέμεινε σε υψηλές θέσεις ανάμεσα στις χώρες με τους περισσότερους καταγεγραμμένους θανάτους ανά 100.000 κατοίκους και θρηνεί συνολικά πάνω από 35.000 νεκρούς από την πανδημία. Το παρακάτω γράφημα (επεξεργασία: Δ.Λ.) αποτυπώνει την εξέλιξη αυτή πάνω στο προσδόκιμο, απεικονίζοντας το μέσο όρο ετών που θα μπορούσε να ζήσει ένα νεογνό εάν τα ποσοστά θνησιμότητας δε μεταβάλλονταν καθ' όλη τη διάρκεια ζωής του (στοιχεία: UNWPP).

Αρχές οικονομικής θεωρίας: ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή

H ποσοστιαία μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας προς την ποσοστιαία μεταβολή της τιμής, ονομάζεται ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή. Μπορούμε λοιπόν να αντιληφθούμε την ελαστικότητα της ζήτησης ως προς την τιμή ως το βαθμό ανταπόκρισης ή αντίδρασης των καταναλωτών στις μεταβολές της τιμής, όλων των άλλων παραγόντων σταθερών (ceteris paribus). (Αρχές Οικονομικής Θεωρίας, σελ. 40)

wallstreetmojo.com/elastic-demand

• Εάν μια μικρή αλλαγή στην τιμή οδηγεί σε σχετικά μεγάλη μεταβολή στη ζητούμενη ποσότητα τότε η ζήτηση για το αγαθό ονομάζεται ελαστική και ο συντελεστής ελαστικότητας είναι μεγαλύτερος της μονάδας, ενώ η αριθμητική της τιμή έχει αρνητικό πρόσημο.

• Εάν μια μικρή μεταβολή στην τιμή οδηγεί σε σχετικά μικρή μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας, η ζήτηση για το αγαθό ονομάζεται ανελαστική και ο συντελεστής ελαστικότητας είναι μικρότερος της μονάδας, ενώ έχει αρνητικό πρόσημο.

• Εάν μια μικρή μεταβολή στην τιμή δεν οδηγήσει σε μεταβολή στη ζητούμενη ποσότητα, τότε η ζήτηση για το αγαθό ονομάζεται μοναδιαία ελαστική και ο συντελεστής ελαστικότητας θα είναι ίσος με τη μονάδα, ενώ θα έχει αρνητικό πρόσημο.

Παρόλα αυτά, υπάρχει η περίπτωση εμφάνισης ελαστικότητας ζήτησης με θετικό πρόσημο. Αυτό θα σήμαινε ότι αύξηση της τιμής θα οδηγούσε σε αύξηση της ζητούμενης ποσότητας, ενώ αντίστροφα μείωση της τιμής σε μείωση της ζητούμενης ποσότητας. Κάτι τέτοιο προφανώς δεν είναι σύνηθες για τα περισσότερα αγαθά ή υπηρεσίες, καθώς για την πλειοψηφία τους ισχύει ο νόμος της ζήτησης σύμφωνα με τον οποίο κάθε μεταβολή της τιμής έχει ως αποτέλεσμα τη μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας προς την αντίθετη φορά.

 

Περιπτώσεις αγαθών ή υπηρεσιών όπου υπάρχει θετική συσχέτιση μεταξύ τιμής και ζητούμενης ποσότητας είναι τα λεγόμενα προϊόντα Giffen, από το όνομα του σκωτσέζου οικονομολόγου Robert Giffen (1837-1910). Τα προϊόντα Giffen είναι αγαθά που θεωρούνται κατώτερης αξίας: καθώς αυξάνεται η τιμή, οι καταναλωτές μπορεί να αγοράσουν περισσότερα από τα αγαθά αυτά επειδή π.χ. δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν προϊόντα υψηλότερης ποιότητας. Ας δούμε ένα παράδειγμα υπολογισμού της ελαστικότητας ζήτησης ως προς την τιμή όπως συζητήθηκε στο τελευταίο μάθημα: ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή

Ερωτήσεις κλειστού τύπου - 4. Τα κόμματα ως εκφραστές του πνεύματος της εποχής

Ερωτήσεις κλειστού τύπου - 4. Τα κόμματα ως εκφραστές του πνεύματος της εποχής

Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας - Η Μικρασιατική Καταστροφή

Οι πρώτες απογραφές των προσφύγων που κατέφυγαν στην Ελλάδα δεν αποδίδουν την πραγματικότητα. Ο αριθμός πρέπει να ήταν πολύ μεγαλύτερος, αν υπολογίσουμε την υψηλή θνησιμότητα των πρώτων χρόνων λόγω  των άθλιων συνθηκών διαβίωσης και των επιδημιών, το μειωμένο αριθμό των  γεννήσεων και τη μετανάστευση πολλών προσφύγων σε άλλες χώρες. Στην απογραφή του 1928 καταγράφηκαν 1.220.000 πρόσφυγες. Οι αρρώστιες κατέβαλλαν τους πρόσφυγες που ήταν ταλαιπωρημένοι, πρόχειρα στεγασμένοι και υποσιτίζονταν. Ο τύφος, η γρίπη, η φυματίωση (κυρίως στις πόλεις) και η ελονοσία  (κυρίως στην ύπαιθρο) τους θέριζαν. Σύμφωνα με στοιχεία της Κοινωνίας των Εθνών, ένας σημαντικός αριθμός προσφύγων πέθαναν μέσα σ’ ένα χρόνο από  την άφιξή τους στην Ελλάδα. Εκτός από τις αρρώστιες, οι πρόσφυγες ήταν και  ψυχικά τραυματισμένοι από την απώλεια συγγενών και φίλων, της πατρογονικής γης και του ευρύτερου κοινωνικού χώρου όπου είχαν ζήσει. (Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας, σσ. 146-148)