Διαμαρτυρίες και κινητοποιήσεις: από τις δράσεις της τελευταίας περιόδου στις δράσεις που έπονται

Η άνοδος της τελευταίας δεκαετίας

Στα τέλη της δεκαετίας του 2010, λίγο πριν το ξέσπασμα της πανδημίας covid-19, η αύξηση σε διαφορετικά μέρη του πλανήτη περιστατικών συλλογικής δράσης, όπως διαμαρτυριών και κινητοποιήσεων, αποτέλεσε αντικείμενο συζητήσεων από οργανισμούς και think tank σε διεθνές επίπεδο. Παρά το γεγονός πως η συχνότητα των δράσεων αυτών μειώθηκε στις αρχές του 2020, στη διάρκεια των γενικευμένων λοκντάουν και των περιοριστικών μέτρων για την αντιμετώπιση της πρώτης φάσης της πανδημίας, ωστόσο το αμέσως επόμενο διάστημα οι δράσεις αυτές δε σταμάτησαν ούτε σε ένταση ούτε σε έκταση. Ας θυμηθούμε ενδεικτικά: τις μαζικές κινητοποιήσεις στις ΗΠΑ για τη δολοφονία του Τζωρτζ Φλόυντ, που έμειναν γνωστές ως Black Lives Matter, τις διαμαρτυρίες ενάντια στην αστυνομική καταστολή στη Νιγηρία (που πήραν το όνομά τους από την ομώνυμη καμπάνια στο Twitter υπό το hashtag #EndSARS) κατά το ίδιο έτος, τις κινητοποιήσεις εναντίον των γενικών λοκντάουν στη διάρκεια αυτής της φάσης της πανδημίας από την Αυστραλία και τη Γερμανία έως το Μεξικό και τη Βραζιλία (που εκτός των άλλων λειτούργησαν, σε αρκετές περιπτώσεις, ως μία ακόμα αφορμή για τη διάχυση ανορθολογικών και συνωμοσιολογικών θεωριών στο δημόσιο λόγο) ή την εισβολή στο Καπιτώλιο από οπλισμένους διαδηλωτές στην Ουάσιγκτον τον Ιανουάριο του 2021. Συνολικά, κατά τη δεκαετία του 2010, η αύξηση του αριθμού των κινητοποιήσεων είναι σημαντική συγκριτικά όχι μόνο με την προηγούμενη δεκαετία, αλλά και με αυτή του 1990.

Συγκεκριμένα, τα στοιχεία από τη βάση δεδομένων του εγχειρήματος Mass Mobilization DataProject (MMDP) -που στόχο έχει τη συστηματική καταγραφή και ταξινόμηση αντικυβερνητικών διαμαρτυριών σε 162 χώρες (εκτός των ΗΠΑ) από το 1990 κι έπειτα και η οποία χρηματοδοτείται από τη CIA- περιγράφουν μια αυξημένη συχνότητα διαμαρτυριών και κινητοποιήσεων σε παγκόσμιο επίπεδο: από τις 24.098 διαμαρτυρίες της περιόδου 1990-1998 στα 47.690 καταγεγραμμένα περιστατικά διαμαρτυρίας μέχρι μόλις τα μισά της δεκαετίας του 2010 [1]. (Γράφημα 1) 

Γράφημα 1

 

Η τάση αυτή, ειδικά για την περίοδο 2010-2015, είναι ορατή σε αρκετές περιοχές του πλανήτη, αποτυπώνοντας μια γενικότερη κοινωνική αποσταθεροποίηση που μπορεί να συγκριθεί μόνο με τον κύκλο αγώνων στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και τις αρχές του 1970. Σύμφωνα με τα στοιχεία από το MMDP, μετά το 2015 η τάση βαίνει μειούμενη έως το 2017 για να αρχίσει ξανά την ανοδική της πορεία λίγο πριν το ξέσπασμα της πανδημίας. (Γράφημα 2)

Γράφημα 2

Μπορεί τα στοιχεία που καταγράφει το MMDP να παρουσιάζουν ελλείψεις και να μη μοιάζουν αμερόληπτα (κάτι που φαίνεται και από την εξέταση των καταγραφών σε επιμέρους χώρες [2]), ωστόσο η βασική τάση που αποτυπώνουν επιβεβαιώνεται και από άλλα εγχειρήματα, όπως τη Cross National Time Series database (CNTS), που συγκεντρώνει περιστατικά διαμαρτυριών από 117 χώρες από το 1995 έως σήμερα. Το παρακάτω γράφημα παρουσιάζει στοιχεία για την εξέλιξη των περιστατικών διαμαρτυρίας σε είκοσι αναπτυγμένες οικονομίες (Γράφημα 3).

Γράφημα 3 – Πηγή: Osservatorio Coesione &  Inclusione Sociale

Το 2020 η συμβουλευτική εταιρεία κινδύνων και στρατηγικής, Verisk Maplecroft, εκθέσεις της οποίας παρουσιάζονται συχνά-πυκνά στο διεθνή τύπο, στην ετήσια έκθεσή της (Political Risk Outlook 2020 για το προηγούμενο έτος) εντόπιζε, πέρα από την ποσοτική αύξηση στον αριθμό των διαμαρτυριών για το 2019, και μια ποιοτική διάσταση που αφορούσε τη σοβαρότητα των περιστατικών διαμαρτυρίας σε διαφορετικές ηπείρους. Συνολικά, ενώ τη δεκαετία του 2010 υπήρξε μείωση του αριθμού των πραξικοπημάτων, σε σύγκριση με αυτήν της δεκαετίας του 2000, ο δείκτης κοινωνικών αναταραχών αυξήθηκε κατακόρυφα για συγκεκριμένες περιοχές του αναπτυσσόμενου κόσμου (https://www.maplecroft.com/risk-indices/global-risk-dashboard-grid). 

Από την άλλη πλευρά, ο ΟΟΣΑ, σε ειδική έκδοση πάνω στο ζήτημα, η οποία συμπίπτει με τη συμπλήρωση δέκα χρόνων από την Αραβική Άνοιξη, υποστηρίζει πως η αύξηση του αριθμού των διαμαρτυριών και των κινητοποιήσεων στα τέλη της δεκαετίας του 2010 προαναγγέλλει μια εποχή γενικευμένης δυσαρέσκειας, που θα αποτελέσει από τα κύρια γνωρίσματα του κόσμου της μετά covid-19 περιόδου (βλ. The case for global discontent). Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, από την πλευρά του, σε σειρά αναλύσεων που δημοσιεύει το τελευταίο διάστημα επιχειρεί αφενός να κατασκευάσει δείκτες για τον εντοπισμό ύπαρξης κινδύνου κοινωνικών αναταραχών και αποτύπωσης των οικονομικών τους επιπτώσεων, όσο και να δημιουργήσει μοντέλα πρόβλεψης αναταραχών για το διάστημα αμέσως μετά το τέλος της πανδημίας covid-19. Κυρίως οι εργασίες του Phillip Barrett και των συνεργατών του είναι αυτές που, για λογαριασμό του ΔΝΤ, επιχειρούν να εξετάσουν σε παγκόσμιο επίπεδο το φαινόμενο, επιβεβαιώνοντας την απότομη αύξηση στον αριθμό των χωρών που ήρθαν αντιμέτωπες με περιστατικά διαμαρτυρίας και αναταραχών στη διάρκεια της δεκαετίας του 2010 [3]. (Γράφημα 4)  

Γράφημα 4

 

Από το εδώ και τώρα στο μέλλον

Εδώ θα εξετάσουμε πολύ σύντομα, κάποια πιο πρόσφατα στοιχεία που συγκεντρώνει το Armed Conflict Location & Event Data Project (ACLED), μια ΜΚΟ που ειδικεύεται στη συλλογή δεδομένων από συγκρούσεις, κινητοποιήσεις, διαμαρτυρίες και κρίσεις για πάνω από 200 χώρες, επικεντρώνοντας τη φορά αυτή στην Ελλάδα της τελευταίας περιόδου. Η βάση δεδομένων της ACLED βασίζεται σε καταγραφές που πραγματοποιούνται σε πραγματικό χρόνο από περιστατικά που καταγράφονται όχι μόνο στο διεθνή τύπο (AP, Agence France-Presse, The National Herald), αλλά και στον τοπικό. Ειδικά όσον αφορά τη χώρα, οι πηγές καταγραφής προέρχονται από εφημερίδες εθνικής εμβέλειας όπως η Καθημερινή, Το Βήμα, η Αυγή, Το Ποντίκι, πρακτορεία ειδήσεων όπως το Αθηναϊκό και Μακεδονικό, όσο όμως και τοπικές εφημερίδες (π.χ. Ξάνθη Νέα) ή ιστοσελίδες όπως ο 902.gr, η FoniRodopis.gr, τα HANIA.news ή το Athens.indymedia [4].

Τα στοιχεία που αντλήσαμε από τη βάση δεδομένων του εγχειρήματος ACLED αφορούν την περίοδο από την 1^η Ιανουαρίου του 2019 έως τις 14 Ιανουάριου του 2022. Παρά το γεγονός πως το 2020 υπήρξε χρονιά όπου χαρακτηρίστηκε, ειδικά κατά την πρώτη περίοδο, από το γενικό λοκντάουν, ωστόσο καταγράφηκαν συνολικά 720 περιστατικά κινητοποιήσεων (ειρηνικών και βίαιων), έναντι 544 το 2019 και 608 το 2021 (βλ. κάποια περιγραφικά στοιχεία με τα θηκογράμματα ανά έτος εδώ). 

Στο παρακάτω γράφημα οι δράσεις έχουν κατηγοριοποιηθεί ανά τύπο και έτος:

Γράφημα 5

Όπως αναμενόταν, στην Αττική και συγκεκριμένα στην Αθήνα, πεδίο συγκέντρωσης και άσκησης των κεντρικών εξουσιών, όσο και στην πόλη της Θεσσαλονίκης και την περιφέρεια Μακεδονίας-Θράκης, καταγράφονται οι περισσότερες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας στη χώρα καθ’ όλη τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου, αν και το 2020 στη Δυτική Ελλάδα (Πελοπόννησος και Ιόνια νησιά), αλλά και στο Αιγαίο επίσης καταγράφηκε υψηλή συχνότητα κινητοποιήσεων αναλογικά με τον πληθυσμό των περιοχών αυτών. (Γραφήματα 6.1, 6.2) 

Γράφημα 6.1

Γράφημα 6.2

Πέρα από τον τόπο, το είδος και τον αριθμό διαμαρτυριών και κινητοποιήσεων, η βάση ACLED καταγράφει και τους κοινωνικούς δρώντες που μετέχουν ή οργανώνουν τα αντίστοιχα ρεπερτόρια δράσης (από οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, εξωθεσμικές πολιτικές συλλογικότητες και συνδικαλιστικούς φορείς μέχρι παρεμβάσεις κομμάτων). Όπως φαίνεται στο παρακάτω γράφημα οι φοιτητικές κινητοποιήσεις δεσπόζουν καθ' όλη την εξεταζόμενη περίοδο με συνολικά 154 κινητοποιήσεις (και ένα μέσο αριθμό 51,3 διαδηλώσεων ανά έτος), ενώ ακολουθούν οι αγρότες, που κατά την εξεταζόμενη περίοδο είχαν κινητοποιηθεί κυρίως στις αρχές του 2019 και κατά το 2021, οι υγειονομικοί, οι δάσκαλοι, ενώ σε ανοδική τάση βρίσκονται οι παρεμβάσεις από γυναικείες οργανώσεις. 

Γράφημα 7

Αν και η βάση δεδομένων περιέχει αρκετά ακόμα στοιχεία με λεπτομερείς περιγραφές για κάθε επιμέρους δράση, θα επιχειρήσουμε παρόλα αυτά τώρα να στρέψουμε το βλέμμα μας στο άμεσο μέλλον. Στη βάση των περίπου 2.000 καταγεγραμμένων περιστατικών διαμαρτυρίας που έλαβαν χώρα την εξεταζόμενη περίοδο αναπτύξαμε ένα προβλεπτικό μοντέλο για τον αριθμό των κινητοποιήσεων που αναμένονται σε ένα χρονικό ορίζοντα περίπου έξι μηνών με τη χρήση της βιβλιοθήκης Prophet (και fable.prophet) για τη γλώσσα R. Η βιβλιοθήκη αυτή έχει σχεδιαστεί για σύνολα δεδομένων μιας μεταβλητής και η πρόβλεψη των μελλοντικών τιμών βασίζεται στις προηγούμενες παρατηρηθείσες τιμές μιας χρονοσειράς από ένα προσθετικό μοντέλο που συμπεριλαμβάνει μη-γραμμικές τάσεις και λαμβάνει υπόψη του τις περιόδους αργιών (βλ. λεπτομέρειες εδώ). Το παρακάτω γράφημα αποτυπώνει την πρόβλεψη αυτού του μοντέλου μέχρι και τον Ιούλιο του 2022. Όπως προκύπτει από τα ιστορικά δεδομένα, τα περιστατικά διαμαρτυριών την εξεταζόμενη περίοδο χαρακτηρίζονται από εποχικότητα (seasonality): αύξηση στις αρχές κάθε έτους, μείωση κατά τους θερινούς μήνες και εκ νέου αύξηση κατά τους φθινοπωρινούς [5].

Γράφημα 8

Σε κάθε περίπτωση, πέρα από προβλέψεις στη βάση χρονολογικών σειρών, η γενικότερη χειροτέρευση της οικονομικής κατάστασης μεγάλων κοινωνικών τμημάτων, η διάψευση των προσδοκιών τους, η εξασθένιση βασικών θεσμών, η αδυναμία του πολιτικού συστήματος να διαμεσολαβεί τα αιτήματα μιας κοινωνικής βάσης, η σύνθεση της οποίας αλλάζει, αλλά και η αδυναμία του να εκφράσει τις ανάγκες νεότερων γενεών δεν προοιωνίζουν κάποια ομαλή περίοδο. Η κατεύθυνση, πάντως, που θα λάβει το μέλλον θα εξαρτηθεί, εν μέρει, από τις μορφές και τα περιεχόμενα των δράσεων που αναπτύσσονται στο παρόν.

Δ. Λ.

Σημειώσεις:

[1] Βλ. τα θηκογράμματα για την Ελλάδα της περιόδου 1990-2020 εδώ. Οι καταγραφές αφορούν αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στις οποίες συμμετέχουν τουλάχιστον 50 άτομα χωρίς να λαμβάνονται υπόψη στάσεις εργασίας ή απεργίες εντός εργασιακών χώρων. (Τελευταία επικαιροποίηση στοιχείων 9 Ιανουαρίου του 2021. Mass Mobilization Data Project Dataverse). Οι καταγραφές των εκδηλώσεων διαμαρτυρίας από τη βάση αυτή πραγματοποιούνται μέσα αφενός από μια διαδικασία μηχανικής εκμάθησης και αφετέρου από μια χειροκίνητη κωδικοποίηση που, ως κύρια πηγή για την άντληση των δεδομένων, βασίζεται σε τρία διεθνή πρακτορεία ειδήσεων: το Associated Press, την Agence France-Presse και το BBC Monitoring. (Η επεξεργασία των στοιχείων που παρουσιάζονται εδώ είναι δική μου – Δ. Λ.)

[2] Παρότι πολλές ελλείψεις υπάρχουν και στα στοιχεία για την Ελλάδα, δίνοντας μερική εικόνα για αρκετές χρονικές περιόδους, ωστόσο η εξέταση των καταγραφών δεν παύει να παρουσιάζει ενδιαφέρον. (Στο γράφημα αυτό συνδυάσαμε τα στοιχεία από τη βάση δεδομένων του MMDP με αυτά της Παγκόσμιας Τράπεζας για το ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ).     

[3] Στη μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο του 2020 με τίτλο Measuring Social Unrest: Using Media Reports οι Barrett et al. παρουσίασαν ένα νέο δείκτη κοινωνικής αναταραχής με βάση τον αριθμό των σχετικών αναφορών στα μέσα ενημέρωσης για 130 χώρες. Τον Νοέμβριο του 2021 η μελέτη των C. Redl και S. Hlatshwayo, Forecasting Social Unrest: A Machine Learning Approach βασιζόμενη στον παραπάνω δείκτη επιχείρησε να προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα κατασκευάζοντας μοντέλα πρόβλεψης κοινωνικών αναταραχών περιλαμβάνοντας 340 κοινωνικοοικονομικούς, περιβαλλοντικούς, πολιτικούς και μακροοικονομικούς δείκτες. 

[4] Παρά την ποικιλία των πηγών που χρησιμοποιεί το εγχείρημα ACLED, οι πιο πολλές καταγραφές, την περιοδο 2019-2021, προέρχονται από Το Βήμα, ενώ ακολουθεί το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΑΜΝΑ) και η Αυγή. (Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει την ειδησεογραφική πηγή που χρησιμοποιήθηκε ανά έτος, με συχνότητα μεγαλύτερη των 30 καταγραφών).

Έτος	AMNA	Η Καθημερινή	Η Αυγή	Το Ποντίκι	Το Βήμα
2019	32	38	39	52	142
2020	42	16	99	88	71
2021	157	36	88	49	66
Γενικό Άθροισμα	231	90	226	189	279

[5]  Παρακάτω βρίσκονται τα στοιχεία αξιολόγησης της μεροληψίας του μοντέλου της βιβλιοθήκης Prophet που υπολογίσαμε: MAE: 13, MASE: 1,00, MAPE: 38,57. Από την άλλη πλευρά, ένα διαφορετικό μοντέλο (στη βάση μιας μεθόδου εκθετικής εξομάλυνσης που χρησιμοποιεί τους ιστορικούς μέσους όρους των τιμών μιας περιόδου προκειμένου να προβλέψει τη μελλοντική τους συμπεριφορά) παρότι δειχνει να προσαρμόζεται καλύτερα στα δεδομένα, ωστόσο δε διαφοροποιεί την εικόνα. Βλ. το γράφημα εδώ μαζί με τα στοιχεία αξιολόγησης του μοντέλου αυτού.  Βελτιωμένα στοιχεία αξιολόγησης παρουσιάζει το παρακάτω μοντέλο ARIMA. Στον παρακάτω πίνακα τα στοιχεία αξιολόγησης της μεροληψίας μεταξύ των διαφορετικών μοντέλων.

MODEL	ME	RMSE	MAE	MPE	MAPE	MASE	ACF1
TBATS(0.001, {0,0}, -, {<12,5>})	5417855	1926828	1340075	-0,783963	2756061	0,4863175	0,02931308
ETS(M,N,M)	-1012033	1816602	1466955	-1850224	3734279	0,5401159	0,2184027
ARIMA(0,0,1)(1,1,0)[12]	1305277	1712412	1038917	-6342128	2189559	0,3825174	-0,01601464

 

1β. Οι μετακινήσεις μέσα και έξω από την Ελλάδα

Οι πόλεις μεγάλωναν, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είχαν κάποια ομοιότητα, στο διάστημα που μας απασχολεί, με τα βιομηχανικά, εμπορικά, χρηματιστικά, αστικά κέντρα της Δύσης. Για τα ευρωπαϊκά μέτρα οι πόλεις της μικρής Ελλάδας έμοιαζαν περισσότερο με μεγάλα χωριά. Η μετακίνηση ανθρώπων από την ύπαιθρο στα αστικά κέντρα δεν στόχευε αποκλειστικά σε εγκατάσταση στον αστικό χώρο, όπου η αργή ανάπτυξη των παραγωγικών δραστηριοτήτων δεν έδινε στους νεοφερμένους πολλές ευκαιρίες.

Οι μεταναστεύσεις του αγροτικού πληθυσμού προς τα λιμάνια της Ανατολικής Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας, προς το Δούναβη, τη Νότια Ρωσία, τη Μικρά Ασία και την Αίγυπτο ήταν συχνό φαινόμενο. Προς το τέλος του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού, άνοιξαν οι δρόμοι προς την Αμερική. Η σταφιδική κρίση εκείνης της εποχής προκάλεσε μεγάλο ρεύμα μετανάστευσης πέρα από τον Ατλαντικό. (Θέματα Ελληνικής Ιστορίας σσ. 14-15)

Η ψαλίδα μεταξύ παραγωγικότητας και αποδοχών (Economic Policy Institute)

Η παραγωγικότητα μετρά πόσο συνολικό εισόδημα σε μια οικονομία δημιουργείται σε μια μέση ώρα εργασίας. Αν και η ωριαία αύξηση παραγωγικότητας της εργασίας δημιουργεί σε βάθος χρόνου περισσότερο εισόδημα σε μια οικονομία, η κατανομή του εισοδήματος αυτού, ωστόσο, δε σχετίζεται προφανώς με την ίδια την «παραγωγικότητα». Αν λάβουμε ως χώρα αναφοράς τις ΗΠΑ -που κατέχει κυρίαρχη θέση ανάμεσα στις αναπτυγμένες δυτικές χώρες και αποτυπώνει, ως ένα βαθμό, την τάση ανάμεσά τους- τις προηγούμενες δεκαετίες, τα περισσότερα κέρδη από την παραγωγικότητα της εργασίας δεν «επέστρεψαν» στην Εργασία. Συγκεκριμένα, από τη δεκαετία του 1970 κι έπειτα στις ΗΠΑ οι ωριαίες αποδοχές από την Εργασία σταμάτησαν να αυξάνονται με τον ίδιο ρυθμό με την παραγωγικότητα της οικονομίας με βάση τα στοιχεία από το Economic Policy Institut.

Γράφημα 1*

(Το γράφημα δείχνει τη σωρευτική αύξηση της παραγωγικότητας με βάση το έτος 1948. Αυτός ο τρόπος μέτρησης δεν υπολογίζει τις διακυμάνσεις στους ρυθμούς ανάπτυξης από έτος σε έτος (YoY). Βλ. εδώ)

Το παραπάνω γράφημα, αντιπαραβάλει τις μέσες ωριαίες αποδοχές (μισθοί και παροχές) των εργαζόμενων στην παραγωγή στον ιδιωτικό τομέα με την «καθαρή» παραγωγικότητα της οικονομίας των ΗΠΑ [*]. Από το τέλος του Β Π.Π. έως τις αρχές της δεκαετίας του 1970 η αύξηση των αποδοχών συμβάδιζε στενά με την αύξηση της παραγωγικότητας. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 κι έπειτα όμως, η ψαλίδα μεταξύ παραγωγικότητας και αποδοχών άρχισε να διογκώνεται. Που πήγαν τα κέρδη από την παραγωγικότητα, αν όχι στην Εργασία λοιπόν; 

Κατά κύριο λόγο, προς αποδόσεις σε μετόχους και άλλους ιδιοκτήτες πλούτου και, δευτερευόντως, σε αμοιβές ανώτατων στελεχών του ιδιωτικού τομέα. Αυτή η υπερσυγκέντρωση του μισθολογικού εισοδήματος στην κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας και η μεταβίβαση αμοιβών από την Εργασία συνολικά προς τους κατόχους Κεφαλαίου είναι δύο από τους βασικούς παράγοντες της εισοδηματικής ανισότητας από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 κι έπειτα [**].  

 

Σημειώσεις:

 

[*] Τα στοιχεία αφορούν αφενός τις «ωριαίες αποδοχές» (μισθοί και παροχές) εργαζόμενων στην παραγωγή που δεν κατέχουν εποπτικές θέσεις στον ιδιωτικό τομέα και αφετέρου την «καθαρή παραγωγικότητα» της συνολικής οικονομίας (ως έτος βάσης λογίζεται το 1948). Η «καθαρή παραγωγικότητα» έχει υπολογιστεί από το Economic Policy Institute ως η αύξηση της παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών μείον τις αποσβέσεις ανά ώρα εργασίας. Ο λόγος για τον οποίο λαμβάνονται ως σημείο αναφοράς οι αποδοχές των εργαζομένων της παραγωγής που κατέχουν μη εποπτικές θέσεις στον ιδιωτικό τομέα αφορά όχι μόνο το γεγονός πως σε αυτήν την κατηγορία εργαζομένων συμπεριλαμβάνεται περίπου το 80% του εργατικού δυναμικού των ΗΠΑ, αλλά γιατί με αυτόν τον τρόπο επιπλέον δε συνυπολογίζονται οι αμοιβές των διευθυντικών στελεχών, όπως π.χ. οι CEO.

 

[**] Με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία του Economic Policy Institute από το 1979 έως το 2020, η καθαρή παραγωγικότητα στις ΗΠΑ αυξήθηκε κατά 61,8%, ενώ η ωριαία αμοιβή ενός μέσου εργαζόμενου/ης μόλις κατά 17,5% (μετά την προσαρμογή για τον πληθωρισμό) μέσα σε τέσσερις δεκαετίες.

Η εποχή της παγκοσμιοποίησης ως εποχή καθολικής μόλυνσης

 

Οι σύγχρονες διαδικασίες της παγκοσμιοποίησης έχουν καταλύσει πολλά από τα στεγανά του αποικιακού κόσμου. Παράλληλα με τους συνήθεις πανηγυρισμούς για τις απρόσκοπτες ροές στο νέο μας πλανητικό χωριό, μπορεί κανείς ακόμη να αισθανθεί μια ανησυχία για την αυξημένη επαφή και μια ορισμένη νοσταλγία για την αποικιοκρατική υγιεινή. Η σκοτεινή πλευρά της συνείδησης της παγκοσμιοποίησης είναι ο φόβος της μόλυνσης. Αν καταρρίψουμε τα πλανητικά στεγανά και ανοίξουμε το δρόμο για καθολική επαφή στο πλανητικό μας χωριό, πώς θα εμποδίσουμε την εξάπλωση της ασθένειας και της φθοράς; Αυτή η ανησυχία εκδηλώνεται με τη μεγαλύτερη σαφήνεια όσον αφορά την πανδημία του AIDS. H ραγδαία ταχύτητα με την οποία εξαπλώνεται το AIDS στις αμερικανικές ηπείρους, την Ευρώπη, την Αφρική και την Ασία έδειξε καθαρά τον νέο κίνδυνο μιας παγκόσμιας μόλυνσης. Καθώς το AIDS εντοπίστηκε πρώτα ως ασθένεια και ύστερα ως παγκόσμια πανδημία, εκπονήθηκαν χάρτες που αποτυπώνουν τις πηγές και την πορεία εξάπλωσής του, οι οποίοι συχνά εμφανίζουν ως επίκεντρο την κεντρική Αφρική και την Αϊτή, με όρους που θυμίζουν το αποικιακό φαντασιακό: αχαλίνωτη σεξουαλικότητα, ηθική διαφθορά και έλλειψη υγιεινής. Όντως, οι κυρίαρχοι «λόγοι» [discourses] για την πρόληψη του AIDS είχαν όλοι να κάνουν με την υγεινή: πρέπει να αποφεύγουμε την επαφή και να χρησιμοποιούμε προφυλακτικά […] Τα σύνορα των εθνικών κρατών, εντούτοις, καθίστανται ολοένα περισσότερο διαπερατά από κάθε είδους ροές. Τίποτα δεν μπορεί να επαναφέρει τις υγιεινές ασπίδες των αποικιακών συνόρων. Η εποχή της παγκοσμιοποίησης είναι η εποχή της καθολικής μόλυνσης.

Antonio Negri & Michael Hardt, Αυτοκρατορία, Scripta, Αθήνα, 2002

 

Αναδημοσίευση: bestimmung.blogspot.com